Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро муаҳндислик-технология институти

СИНТЕТИК ЁҚИЛҒИЛАР ОЛИШ ЖАРАЁНИНИНГ ИЛМИЙ АСОСЛАРИ 
Сасол фирмасида қўланиладиган темир катализатори юқори зичликка 
эга ва маълум оғирликдаги қатламда турбулентлик ҳосил қилиш учун юқори 
газ тезлиги талаб қилинади. Юқори газ тезлигида газ заррачаларининг юза 
қатлами кичик бўлиб, иссиқлик алмашиниш қурилмасининг деворида ва 
заррача юзасида диффузияланишнинг чегараланишини камайтиради. 
Шунингдек, оғирлик заррачаларининг ишқаланиши иссиқлик алмашиниш 
юзасида суюқлик ѐки газ юза қатламини минимумга эришишига сабаб 
бўлади. Иссиқлик алмашиниш осонлашади ва иссиқлик алмашгич 
трубаларининг деворига иссиқ катализатор заррачаларининг урилиши 
тезлашади. Бу кўрсаткичлар мавҳум қайнаш қатламли катализатор бўлган 
реакторларда қўзғалмас қатламли катализатор бўлган реакторлардагига
нисбатан иссиқлик алмашиниш юқори самарадорликка эга. Мавҳум қайнаш 
қатламли катализатор бўлган реакторда иссиқлик алмашиниш доираси кичик. 
Шунингдек, бу реакторда газ тезлигининг ортиши билан босимнинг тушиши 
ортиб бормайди. Ушбу шароитда реактордаги босимнинг тушиши мавҳум 
қайнаш қатламли катализатор массасига пропорционал. 
Мавҳум қайнаш қатламли катализатор бўлган саноат реакторида 
чизиқли тезликнинг юқори бўлганлиги турбулент режимни таъминлайди, 
аралашиш циркуляцияси тезлашади. Натижада бу реакция зонаси изотермик 
ҳисобланади. 
Қаттиқ 
заррачалар 
қатламининг 
мавҳум 
қайнаши 
суюқлик 
оқувчанликка эга бўлишини, реакторга янги катализатор қисмини қўшиб 
туриш қулайгини, эскисини, яъни ишлатилган катализаторни эса реакцион 
зонадан узлуксиз чиқарилиб туришини таъминлайди. Шундай қилиб 
катализаторни реакцион зонада бўлиш вақтини камайтириш мумкин, 
натижада синтезни олиб боришда ишга қобилиятли катализатор газ 
конверсиясини юқори даражада бўлишини таъминлайди. Катализаторни 
чиқариб олиш ва қўшишнинг оддийлиги реакторга қайтариш вақтини 

---