Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бошланғич профессионал таълимининг

III бўлим. Ўлчаш усуллари ва асбоби стандартлари.

8	Асосий метрологик тушунчалар ва таьрифлар. Ўлчаш ва назорат қилиш воситалари.	Ўлчаш воситалари ва усулларини стандартлаштириш. Ўлчов бирлиги воситаларини мохияти. Физик катталиклар бирикмаларини стандартлаштириш. Ўлчов бирикмаларини эталони. Ўлчов воситаларини тиклаштириш. Тармоқда энг кўп тарқалган ўлчов воситаларини чизиқли ва бурчакли ўлчамлар харакат параметрлари спидометр, тасометр босим ва температура суюқлик ва газ хажми, сарфи, электрик параметрлари, амперметр, вольтметр.	2		2	1
9	Чизиқли ўлчамларни ўлчаш воситалари.	Узунликни уч ўлчовлари ва вазифаси. Текисликни ясси паралел уч ўлчовли. Узунликни уч ўлчовли градацияси. Уч ўлчовларни класс ва разрядларга бўлиш. Ўлчов плиталари блокининг хисоби. Шуплар вазифаси. Шупнинг номинал ўлчами. Шуп билан ишлаш, калибрлар, чекли калибрлар ўтадиган ва ўтмайдиган калибрлар. Ўтмайдиган пробка ва скобанинг номинал ўлчамларини аниқлаш. Пробка ва скобанинг қўйимлари. Ўтадиган пробка ва скобанинг қўйимлари. Ўтадиган пробка ва скобанинг қўйим майдонининг ўртача четга чиқиши. Штанген-асбоблар. Микрометрлар. Ричаг-механик асбоблар.	2		2
10	Машина деталларининг шакли, сиртлари, ўқларининг ўзаро жойлашиши ва уларни ўлчаш.	Реал сирт. Номинал сирт. Ёндош тўғри чизиқ, ёндош айлана, ёндош текислик, ёндош цилиндрлар. Деталларнинг ясси сиртлари. Шакл ва жойлашиш жоизлариниг стандарт бўйича белгиланиши.	2		2	1