Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қарши мухандислик иқтисодиёт институти

Битирув-малакавий ишининг объекти ва предмети. Қашқадарѐ вилоят ўсимликларни 
ҳимоя қилиш маркази битирув-малакавий ишининг объекти ҳисобланади. Ушбу корхонада 
молиявий ресурслар шаклланиши ва таркиби? махсулот ишлаб чиқариш таннархи, уни бугунги 
кундаги холати ва уни янада камайтириш юлларини аниқлаш мазкур ишимизнинг предмети 
хисобланади. 
Битирув-малакавий ишининг назарий ва услубий асослари. БМИ нинг назарий 
манбаси сифатида Ўзбекистон Республикаси Президента И.А.Каримовнинг халқаро миқиѐсда 
юқори бахоланаѐтган ва ижобий натижаларини мамлакатнинг тараққѐти тажрибаси 
тасдиқланаѐтган танланган асарлари тупламига киритилган китобларидан, кўплаб мақола ва 
чиқишларида бозор иқтисодиѐтига ўтиш борасидаги вазифалари хақидаги асарлари, асос қилиб 
олинган . Ишнинг предмети тахлил қилинаѐтган пайтда шу масалаларга бевосита алоқадор 
булган Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси томонидан қабул қилинган қонунлар, 
Ўзбекистон Республикаси Президентининг Фармонлари, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар 
Махкамасининг қарорлари, Ўзбекистон Республикаси Молия Вазирлиги, Ўзбекистон Республикаси 
Марказий банки ва Узбекистон Республикаси Давлат солиқ қўмитасининг меѐрий хужжатларидан, 
оммавий ахбарот воситалари ва турли матбуот органларида эълон қилинган материалларидан кенг 
фойдаланилди. 
Битирув малакавий ишининг таркибий тузилиши. Битирув малакавий иши кириш 
кисми, учта боб, хулоса ва таклифлар ва фойдаланилган адабиѐтлар руйхатидан иборат 
булиб, уз ичига 6 та жадвал, 4 та диаграмма ва 9 та чизмани олган. 

---

1,1 Молиявий менжментнинг моҳияти, мақсади ва вазифалари. 
Молия, бу хўжалик юритувчи субъектларда ва давлатда пул маблағлари яратиш жараѐнида 
вужудга келувчи ва такрор ишлаб чиқариш, рагбатлантириш ва жамиятнинг ижтимоий 
эхтиѐжларини кондириш максадида пул муносабатлари мажмуидир. 
Ижтимоий такрор ишлаб чиқариш жараѐнини турта боскичини ажратиб кўрсатиш 
мумкин: ишлаб чиқариш, тақсимлаш, айрибошлаш ва истеъмол. Молиянинг вужудга 
келиш ва фаолият кўрсатиш сохаси булиб такрор ишлаб чиқариш жараѐнининг иккинчи 
боскичи, яъни ишлаб чикарилган ижтимоий маҳсулот кийматини тақсимлаш жараѐни юз 
берадиган боскичи ҳисобланади. Айнан шу боскичда маолиявий ресурсларининг махсус 
шаклини ўзида акс эттирувчи, пул даромадлари ва жамгарманинг шакилланиши билан 
боглик молиявий муносабатлар вужудга келади. Молиявий ресурслар яратилаѐтганда ва 
эски киймат утказилаѐтган пайтида ташкил топади. Бирок, молиявий ресурсларининг реал 
шакилланиши киймат сотилгандан кейин тақсимлаш боскичидагина юз беради. 
Молиявий муносабатларининг умумий мазмунда учта йирик ўзаро богланган сохани 
ажратиб кўрсатилади: хўжалик юритувчи субъектлар (корхоналар, ташкилотлар, 
муассасалар) молияси, сугурта ва давлат молияси. Субъектлар фаолиятининг ҳарактерига 
боглик ҳолда бу сохаларнинг ҳар бирини ичида турли эвеноларни ажаратиш мумкин. Ҳар 
бир эвено уз вазифасини бажаради уз молиявий аппаратининг хусусий ташкилий 
тузилмасига эга, бирок туплам сифатида улар давлатнинг молиявий тизимини ташкил 
килади (1-чизма) 
Молявий тизимининг ҳар бир эвеноси уз навбатида субъектнинг тармокка 
тегишлигига караб, мулкчилик караб, фаолият ҳарактерига караб ва узининг ташкилий 
тузилмаси, функциялари, максадлари ва вазифаларининг бошка амилларига боглик ҳолда 
эвеночаларига булиниши мумкин.
Молявий тизимининг ажратиб кўрсатилган сохалар ва эвенолар орасидаги ўзаро 
богликнинг мавжудлиги улар фаолиятини ўзаро молиявий таъминлаш иборат ва соликлар, 
йигимлар, ажратмалар, пошлиналар, жарималар, ассигнациялар ва х.к кўринишда 
ифодаланади. Бу ўзаро богликлар асосида хўжалик юритувчи субъектларнинг молияси, 
аниқроги такрор ишлаб чиқариш ҳаражатларининг куйидаги уч шакилда амалга оширишни 
молиявий таъминлаш ѐтади: уз-узини молиялаш, кредитлаш ва давлат молиялаштириши. 
Молявий таъминлашни юкорида кўрсатиб утилган шакиллари орасидаги нисбатни 
оптималлаштириш кабул килинадиган молиявий сиѐсат юли билан давлат амалга оширади. 

---

, 
1- Чизма. Молиявий тизимининг тузилмаси 
 
Ҳар қандай корхонанинг ишлаш (фаолият кўрсатиш) жараѐни маълум боскичли 
ҳарактерга эга. Бита боскич доирасида куйидагилар амалга оширилади: зарурий 
ресурсларни жалб қилиш, ишлаб чиқариш жарѐнида уларни бирлаштириш, ишлаб 
чикарилган маҳсулотни сотиш ва якуний молиявий натижалар олиш: 
ресурслар ишлаб 
маҳсулот 
якуний молиявий 
чиқариш 
сотиш 
натижа 
Бозор иқтисодиѐти шароитда хўжалик юритувчи субъектларнинг бошқариш 
тизимини объектлари ва максади белгилашда устиворликни узгариш юз беради. Маълумки, 
бошқаришнинг, умумий функцияларини тадбик қилиш сохаси таркибига кирувчи 
йириклаштирилган ва нисбатан мустакил иқтисодий объектлар булиб пул маблағлари