Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қарши муҳандислик иқтисодиёт

 
5.1. Қудуқ конструксиясини танлаш ва лойиҳалаш. 
Қудуқ узок муддатли капитал қурилиш бўлиб ҳисобланади. Шунинг учун 
конструкцияни мустаҳкам, барча ўтказувчан тоғ жинсларини герметик 
ажралишини таъминлай оладиган, бурғилаш жараёнида лойиҳадаги 
чуқурликкача боришини ва геологик вазифаларни ва бошқа текшириш 
ишларини ҳал этила оладиган бўлиши, конни ишлатишни барча босқичларида 
ишлатиш режимини олдиндан лойиҳалаш, ер остини ва атроф-муҳитни 
ифлосланишдан муҳофаза қилиш қонунларига риоя қилиш. Шу билан 
биргаликда қудуқ конструкцияси иқтисодли бўлиши лозим. 
Қудуқ конструкциясини танлашда кўплаб омиллар таъсир қилади: 
қудуқларни вазифаси (мақсади) (қидирув, эксплутацион, ҳайдовчи ва 
бошқалар), лойиҳавий чуқурлиги, геологик тузилиш хусусиятлари, тоғ 
жинсларини мустаҳкамлиги, босимни ютилиш индекси ва қатлам босимини 
аномал коэффициентининг чуқурлик ошиши билан ўзгариш ҳарактери, қатлам 
суюқлигини таркиби, қудуқ юзасини ҳолати (қуруқлик, сув ҳавзаси), қудуқни 
профили, бурғилаш усули ва давомийлиги, бурғилаш технологиясини тараққий 
этганлиги, маҳсулдор қатлам кириш усуллари, бурғилаш ва эксплутация 
жараёнида ҳарорат режими, қудуқ дебити ва эксплутация усуллари турли 
стадиялар учун, ишлатиладиган ускунани мукаммаллик даражаси, муҳандис 
техник ишчиларни квалификацияси ва бошқалар. 
Қудуқ конструкциясини лойиҳалаш демак бу коннинг аниқ бир 
шароитидан келиб чиққан ҳолда қудуқни ҳимоя қувурларини сони, тизмаларни 
катталиклари (диаметри, ҳар бир тизмани тушурилган чуқурлиги), ҳар бир 
тизмани бурғилаш учун бурғининг диаметри, цементни баландлиги ва 
маҳсулдор қатламга кириш усулини танлаш. Бу вазифани ечиш жараёнида 
кўпинча қудуқ конструкциясини бир нечта варианти ҳосил бўлади. 
Бу вариантларни ичидан шундай битта вариант танланиши лозимки, бу 
вариант қудуқ олдида турган вазифани минимум ҳаражат билан бажара олиши 
керак.