Ўзбекистон республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Қарши муҳандислик иқтисодиёт институти Магистратура бўлими

 

1.2.– rasm. Neftni yig‘ish va tashish tizimi: 

1-quduq;  2-otma  chiziq;  3-yig‘uv  kollektori;  4-gaz  yig‘uv  kollektori;  5-neft 

yig‘uv  kollektori;  6-suv  uzatmasi;  AGO‘Q-avtomatik  guruhli  qurilmasi;  SNS-

siquv  nasos stansiyasi;  KTQ-kompleks tayyorlash qurilmasi;  GQIZ-gazni  qayta 

ishlash  zavodi;  SUG-suyultirilgan  uglevodorod  gazi;  KFEU-keng  fraksiyali 

uglevodorodlar; STQ-suvni tashlash qurilmasi; RP-rezervuar parki. 

 

Bu  bosqichda  neftning  bosimi  quduqning  ustida  1,0...1,5  MPa  bosimdan 

SKSsining kirishida 0,7 MPa gacha pasaytiriladi. SKSsida birinchi  bosqichdagi 

ajratish 0,3 MPa bosimgacha olib boriladi. Ajratilgan gaz o‘zining bosimi ostida 

gazni  yig‘ish  kolektori  (4)  orqali  gazni  qayta  ishlash  zavodlariga  (GQIZ) 

yo‘naltiriladi.  Gazga to‘yingan neft va suv neftni yig‘uv kollektorlari (5) orqali 

nasoslar  yordamida  markaziy  yig‘uv punktiga  (MYP)  haydaydi  va  u  yerda  neft 

eng  so‘nggi  barqarorlashtirish,  suvsizlantirish  va  tuzsizlantirish  jarayonidan 

o‘tkaziladi.  

Tovar  neft  tovar  rezervuar  parkida  yig‘iladi.  Suv  quvur  uzatma  orqali 

suvni  tayyorlash  qurilmasiga  (STQ)  beriladi  va  qatlam  bosimini  saqlash  uchun 

---

17 

 

qatlamga  haydaladi.  Gaz  GQIZga  kirib  keladi  va  u  yerda  og‘ir  uglevodorodlar 

va  quruq  gaz  ajratib  olinadi  hamda  kompressor  yordamida  magistral  gaz 

uzatmasiga beriladi. Suyuqlik qismi suyultirilgan uglevodorod gazlariga va keng 

fraksiyali  yengil  uglevodorodlarga  ajratiladi,  magistral  neft  mahsulotlari 

uzatmasiga yoki temir yo‘l orqali iste’molchilarga yo‘naltiriladi. 

Neftni  zamonaviy  yig‘ish,  tashish  va  tayyorlash  tizimlariga  quyidagi 

asosiy  talablar  qo‘yiladi:  yuqori  tejamkor  metall  sarfi,  kapital  qo‘yilmalarning 

bahosi  va  ishlatish sarflari;  neftni  va  gazni quduqdan to tayyorlash punktigacha  

yig‘ish  tizimlarining  to‘liq  germetikligini  ta’minlanishi;  kompleksdagi  hamma 

inshootlarning  qurilishini  tugallanishi  bilan  konni  ishlatishga  topshirish; 

obektlarni kamligi va ishlatishni ishonchliligi; obektni to‘liq avtomatlashtirilishi 

va 

telemexanizatsiyalashtirish; 

avtomobil 

yo‘llarining 

uzunligini 

qisqartirishning  imkoniyati;  xizmat  transportlarining  xarajatlarini  kamaytirish; 

ishlayotgan  xodimlarning  sonini  kamaytirish;  neft  bilan  birgalikda  qazib 

olinadigan neft gazlarining resurslaridan to‘liq foydalanish va h.k [29]. 

Bu  talablar  asosida  neftni,  gazni  va  qatlam  suvlarin  yig‘ish,  tashish  va 

tayyorlashning  kon  tizimlarini  bir-biri  bilan  birlik  texnologik    jarayonlarda 

bog‘langan kon tizimlarining neft qazib olish rayonlari tashkil etilishi kerak. 

Bu masalalarni hal qilish uchun quyidagi shartlarga rioya qilinadi: 

-  qatlamning  energiyasidan  yoki  nasos  orqali  hosil  qilinadigan 

energiyadan  quduq  mahsulotlarini  markaziy  yig‘uv  punktlarigacha    yoki  siquv 

kompressor nasos-ajratish qurilmasigacha tashishda maksimal foydalanish; 

-  neft  va  gazni  quduqdan  ajratish  qurilmasigacha  yoki  markaziy  yig‘uv 

punktigacha tashishda bir quvurli tizimdan foydalanish; 

-  ko‘p  bosqichli  ajratishni  qo‘llash  keyin  esa  gazni  birinchi  bosqichda 

ajratish  va  tashishda  gazga  to‘yingan  neftni  yig‘ish  hamda  tashish 

punktlarigacha  kompressorsiz  tashishda  neft  kon  xo‘jaligida  kompressor 

stansiyasini,  kichik  yig‘uv  punktlarni  va  qator  boshqa  texnologik  obektlarni 

to‘liq chiqarish; 

 

---

18