Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти

Кутиш стратегияси ташқи муҳит ва янги маҳсулотга бўлган 
истеъмолчилар талаби ноаниқлиги шароитида, таваккалчилик 
даражасини максимал пасайтиришга йўналтирилган. Ушбу 
стратегия ўлчами ва молиявий аҳволи турли хил бўлган корхоналар 
томонидан қўлланилади. Йирик ишлаб чиқарувчилар, кутиш 
стратегиясини қўллаган ҳолда, кичик корхона томонидан ишлаб 
чиқарилган янги маҳсулотни бозордаги биринчи қадамларини 
кўриш ва улар муваффақиятли бўлган тақдирда, асосий ишлаб 
чиқарувчини сиқиб чиқарадилар. Кичик корхоналар эса, мустаҳкам 
ресурс базасига эга бўлиб, ИТТКИ билан муаммоларга дуч келган 
тақдирда, бозорга ўз вақтида кириб бориш учун ушбу стратегиядан 
фойдаланишлари мумкин. 

---

210
Кутиш стратегияси моҳиятан инновациявий имитация 
стратегиясига яқин, чунки ҳар иккала ҳолатда ҳам ишлаб 
чиқарувчи, янги маҳсулотга мустаҳкам талаб мавжудлигига ишонч 
ҳосил қилгандан кейингина ўз фаолиятини амалга оширишни 
бошлайди, асосий харажатлар эса янги маҳсулотни яратган корхона 
зиммасига тушади. Аммо имитациявий стратегиядан фарқи 
шундаки, ишлаб чиқарувчи янги маҳсулот кириб келмаган 
бозорларда эмас, балки асосий ишлаб чиқарувчи билан битта 
бозорда фаолият юритган ҳолда, ундан илгарилаб кетишни ўз 
олдига мақсад қилиб қўяди. Шунинг учун ҳам кутиш стратегияси 
ҳам қисқа, ҳам узоқ муддатли бўлиши мумкин. 
Истеъмолчиларнинг эҳтиёж ва талабларига бевосита жавоб 
қайтариш стратегияси, одатда, қишлок хўжалиги учун саноат 
ускуналарини ишлаб чиқариш соҳасида қўлланилади. Ушбу 
стратегияни йирик компанияларнинг индивидуал буюртмаларини 
бажарувчи кичик ташкилот ва корхоналар амалга оширади. Ушбу 
буюртмаларнинг ўзига хослиги шундаки, улар фақатгина саноат 
ишлаб чиқариши ва савдосини қамраб олади, ИТТКИ эса 
буюртмачи-компаниянинг махсус инновациявий бўлинмаларида 
амалга оширилади. 
Бундай 
стратегияни 
амалга 
оширувчи 
корхоналар 
таваккалчиликка деярли дуч келмайди ва харажатларнинг асосий 
ҳажми инновациявий циклнинг юқорида кўрсатилган босқичларига 
тўғри келади. Кичик ихтисослашган корхоналардан ташқари, 
мазкур стратегия йирик компанияларнинг хўжалик мустақиллигига 
эга бўлган ва ишлаб чиқариш эҳтиёжларига тезда жавоб бера 
оладиган бўлинмалари томонидан қўлланилиши ҳам мумкин. 
Олдин ўзлаштирилган ва такомиллаштирилаётган маҳсулотга 
нисбатан стратегияларнинг барча турларини иккита асосий гуруҳга 
ажратиш мумкин. Бир томондан, бу ишлаб чиқарувчи 
харажатларни пасайтиришни, иккинчи томондан – ишлаб 
чиқарилаётган маҳсулот дифференциацияни назарда тутувчи 
стратегиялардир. 

---

211