Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти

Иқтисодий моделни аниқлаш. Ҳар қандай иқтисодий 
кўринишларни ўрганиш учун иқтисодчилар тизимли вазифаларни 
қарорларини шаклланган қисқача қайд қилишга иқтисодий модел 
дейилади. Мисол қилиб, фирма модели, иқтисодий моделни ўсиши, 

---

115
товарда бир хил мувозанатни молия бозори ва омилларини ва 
бошқа иқтисодий моделлар ҳисобланади. Ҳар қандай иқтисодий 
модел тизими таҳлили асосий бош инструмент бўлиб, иқтисодий 
тизимни асосий хусусиятини ўзида акс эттиради. 
Иқтисодий сферада асосий инструментни қарорини қабул 
қилишда иқтисодий назария тузуми ҳозирги замонга олиб келувчи 
модел ҳисобланади. 
Иқтисодий модел иқтисодий функционал объектларини 
хусусиятларини кўрсатиб ва шу асосида бошқа ўлчамини 
кейингисини олдиндан кўрсатиб беради. Олдинда гапириш, 
кейинги ўзгаришларни масалан, алмаштириш курсини ўсиши, 
иқтисодий коньюктурани ёмонлашиши, фойдани пасайишини 
интуацияга боғликлигини кўрсатади. 
Шунинг билан биргаликда ҳар қандай иқтисодий модел ўзини 
аниқлашнинг абстрак ва кетма-кетлик тўлиқсиз бир неча мавжуд 
омилларни ажратишда иқтисодий объектда аниқланган қонуниятли
функциялаштиришни кўриб чиқиб, уларни бошқа омиллар
абстракт қилади. Шунга қарамасдан кам боғлилигини кўрсатади.
Назорат ва муҳокама учун саволлар 
1. Саноатда ва қишлоқ хўжалигида инновацион фаолиятни 
асосий иқтисодий қонунлар асосида таърифлаб беринг? 
2. Инновацион фаолиятни тизимли ёндашуви нима? 
3. Тизимлар таснифига нималар киради? 
4. Инновацион бошқарув тамойиллари? 
5. Келгусида саноат ва қишлоқ хўжалигида инновацион 
лойиҳаларни ривожлантириш режаларини тушунтириб беринг? 
6. Тизимли масалаларни аниқланг?
7. Тизимли масала қандай қилиб бухгалтерия ҳисоби 
вазифасидан фарқ қилади? 
8. Макрокўламда асосий бозор, тармоқ, корхонани тизимли 
масаласи бўйича мисол кўрсатинг? 

---

116