Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Андижон Давлат Университети

inson shaxsning shakllanishidagi 
birinchi bosqich – oiladir. Oila bioijtimoiy sifatga ega bo’lgan tuzilma sifatida 
jamiyatning barqaror va dastlabki bo’g’inidir. 
Oilada go’dak ilk bor ijtimoiy-
madaniy qadriyatlarni anglamagan holda o’zlashtiradi va ular zamirida faolligini asta-
sekinlik bilan oshirib boradi. 
Maktab, turli ijitmoiy guruhlar
(masalan, tengdoshlar, 
sport uyushmalari va boshqalar) 
bilan muloqat davomida madaniy ideallik qaror 
topa borib, shaxs shakllanishining muhim manbaiga aylanadi. 

---

98 
Hozirgi davr sotsiologiyasida «inson» deganda Erda yashayotgan mavjudot 
turlaridan biri tushuniladi. Inson alohida olingan tur (Homo sapiyns) vakilini 
ifodolovchi umumiy tushunchadir. Inson, umuman inson zotining yig’iq obrazi sifatida 
bioijtimoiy mavjudot bo’lib, u bir vaqtning o’zida ham tabiatga, ham ijtimoiy hayotga 
mansubdir. Gegel ta`biri bilan aytganda, «insonning o’zida bevosita mavjudligi 
qandaydir tabiiydir, bu uning o’z tushunchasiga binoan tashqidir; faqat o’ziga tegishli 
tana va ruhini takomillashtirish vositasida, mohiyatan o’zini-o’zi anglashi sababli ham u 
o’zini erkin tutadi, u o’ziga o’zi egalik qilishga kirishadi va ham o’ziga, ham 
boshqalarga nisbatan bo’lgan munosabatlarda o’ziga o’zi egalik qiladi. Bu o’ziga o’zi 
egalik qilishga kirishish, shuningdek, bu holatni voqelik deb bilish shuni ko’rsatadiki, 
inson o’z tushunchasiga binoan (imkoniyat, qobiliyat, moyillik), endi o’zini o’ziniki 
deb bilishi, o’zini xuddi predmetdek hisoblashi – oddiy o’zini o’zi anglashdan farq 
qilib, u haqiqatda narsa (buyuk) shaklida namoyon bo’la olish qobiliyatiga e
risha
di»
47
. 
Mustaqil O’zbekistonning buyuk kelajagini barpo qiladigan, unga munosib shaxs 
bo’la oladigan kishini tarbiya qilib etishtirish hozirgi davrning asosiy vazifasi ekanligi 
shaxs sotsiologiyasida o’rganiladi. Gеgеl