Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Андижон Давлат Университети

Sotsial stratifikatsiyaning tarixiy tiplari
Umuman, stratifikatsiya yigindilari: 
-daromad; 
-boylik: 
-obro` 
Stratifikatsiyaning tarixiy tiplari: 
-daromad;
–hokimiyat; 
-obro`; 
Stratifikatsiya kishilik jamiyatining paydo bo`lishi, tug`lishi bilan yuzaga keladi. 
1.Quldorlik
- kishilarni qaram qilishning iqsodiy, ijtimoiy va huquqiy 
shaklidir.Tengsizlik darajasining ko`rinishidir. 
2.Kasta 
-( lot.Partugal.guruh, toifa, tabaqa) odam tug`ulganidan boshlab a`z 
obo`lib qoladigan ijtimoiy guruhlar ( stratalari) dir. 
3.Tabaqalar-
taomillar yoki huquq, qonunlari bilan mustahkamlangan nasildan – 
nasilga o`tuychi huquqlar va burchlarga ega bo`lgan ijtimoiy guruhlar. 
4. Siniflar
– siniflar paydo bo`lishi XVIII-XIX asr bilan bog`liq. 
AQSH-o`rta siniflar jamiyati. AQSHda 4ta asosiy siniflar bor: 
Oliy; 
O`rta; 
Ishchi; 
Quyi siniflar. 
5.Sinifsiz jamiyat. Bu marksizim –leninizim ta`limotida aytilgan. 
6.O`zbekiston Respublikasida jamiyat ijtimoiy tuzilishi: Bozor munosabatlari bilan 
bog`liq bo`lgan mulkchilikning 4 ta va shunga muvofiq siniflar yuzaga keldi.
Mulkdorlar sinifi shakilanib bormoqda. O`zbekiston Respublikasi Konistitutsiyasining 

---

115 
3- bo`lim. XII bob 53 va 54-chi moddalari Jamiyat va Shaxsga bag`shlangan.
52
. (53-
54-moddalar).
 
53- modda.
Bozor munosabatlarini rivojlantirishga qaratilgan O`zbekiston 
iqtisodiyotning negizini xilma-xil shakillardagi mulk tashkil etadi. Davlat 
iste`molchilarning huquqi ustunligini hisobga olib, iqsodiy faoliyat, tadbirkorlik va 
mehnat qilish erkinligini, barcha mulk shakillarining teng huquqliligini va huquqiy 
jihatdan bab-baravar muhofaza etishni kafolatlaydi. 
Xususiy 
mulk 
boshqa 
mulk 
shakillari 
kabi 
daxlsiz 
va 
davlat 
himoyasidadir.Mulkdor faqat qonunda nazarda tutulgan hollarda va tartibdagina 
mulkidan mahrum etilishi mumkin. 
54-modda
. Mulkdor mulkiga o`z xohishicha egalik qiladi, undan foydalanadi va 
tasarruf etadi. Mulkdan foydalanish ekologik muhitga zarar etkazmasligi, fuqarolar, 
yuridik shaxslar va davlatning huquqlarini hamda qonun bilan qo`riqlaniladigan 
manfaatlarini buzmasligi shart.
53
O`zbekiston Respublikasi Konistitutsiyasi.Toshkent.: 
.”O`zbekiston’’, 2012.11 bet.