Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Андижон Давлат Университети



Download 1,44 Mb.
Pdf ko'rish
bet170/203
Sana27.04.2022
Hajmi1,44 Mb.
#584910
1   ...   166   167   168   169   170   171   172   173   ...   203
Bog'liq
Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Анд

Sotsial taraqqiyotning muhim 
mezoni, G.Spenser fikricha, shaxsni butunlay o‘ziga bo‘ysundirib olgan 
jamiyatdan, ijtimoiy organizm, uni tashkil o‘ziga buysundirib olgan jamiyatdan, 
ijtimoiy organizm, uni tashkil etuvchi individlarga «xizmat» qiluvchi holatga 
o‘tishdir.
Jamiyat taraqqiyotining quyi bosqichiga (garchi, uni hali to‘la o‘tib bo‘lgan 
deb aytish bo‘lmasada) birinchisi, ya'ni majburiy hamkorlikka asoslangan 
«harbiylashgan jamiyat», yuqori bosqichiga esa — ikkinchisi, ya'ni ixtiyoriy 
hamkorlikka asoslangan «sanoatlashgan jamiyat» mos keladi. 
VIII.2.Sotsial taraqqiyot va sotsial o`sishning manbalari. 
Fransuz sotsiologi Emil Dyurkgeymda sotsial taraqqiyot haqidagi g’oyasi 
mehnat taqsimotiga bog‘lab tushuntiriladi.
Ijtimoiy rivojlanish, uningcha mexanik 
birdamlikka asoslangan jamiyatda mexnat taqsimotiga asoslangan organik birdamlik, 
hamkorlik jamiyatiga o‘tishdir. Dyurkgeym sotsial taraqqiyotni ta'minlovchi omil deb 
mehnat taqsimoti deb qaraydi. Mehnat taqsimoti segmentar jamiyatning bardam 
topishiga va organik birdamlikka asoslangan jamiyatga o‘tilishiga imkon beradi. 
Yagona evolyutsiya zanjirining dastlabki halqasi bo‘lgan mexanik birdamlikka 
asoslangan jamiyatda sotsial struktura bir xil segmentlar sifatida bo‘ladi. Segmentlar 
(qismlar — A.X.) iqtisodiy nuqtai nazardan deyarli mustaqil, avtonomdir; ularning 
ijtimoiy tashkilotlarida qarindoshlik ustun bo‘ladi. Ularda ijtimoiy mehnat taqsimoti 


162 
uchun ham extiyoj, va imkoniyat mavjuddir. Mexanik birdamdik rivojlanmagan, 
primitiv jamiyatlarga hosdir. Birdamlikning bu ko‘rinishi individni jamiyat bilan «hech 
qanday vositachiliksiz» bog‘laydi. Mexanik birdamlik — birdamlikning «jamoaviy» 
tipi bo‘lib, uni tashkil etuvchi individlar bir birlariga o‘xshash, ular bajaradigan ijtimoiy 
vazifalar ham bir xil, ularning shaxsiy xususiyatlari rivojlanmagan bo‘ladi. Bunday 
jamiyatda individ o‘ziga o‘zi ega emas, u «jamiyatga tegishli narsadir», Dyurkgeym 
bo‘yicha, bu jamiyat individning ongi jamoa ongining oddiy mahsulidir, zotan, 
umumiy, jamoaviy ong bo‘lishi mexanik birdamlik bo‘lgan jamiyatning asosiy 
belgisidir. 
Jamiyat asta-sekin o‘zgara boradi. Loqal segmentlar chegarasi buzila boshlaydi, 
chunki, turli xil ijtimoiy aloqalar vujudga kela boshlaydi. Aloqa yo‘llari va vositalari 
rivojlanadi, aholi tobora ko‘payadi, shaharlar o‘sa boshlaydi, aholi moddiy va ma'naviy 
zichligi oshadi va mehnat taqsimoti keng tarqala boshlaydi. Kishilarning ongi tobora 
tabaqalashayotgan mehnat taqsimotiga va murakkablashayotgan ijtimoiy tashkilotga 
mos kela boshlaydi. har bir individ tirik organizmni eslatadi va shuning uchun ham 
unda vujudga keladigan birdamlikni yangi ko‘rinishini Dyurkgeym organik birdamlik 
deb atagan edi. 

Download 1,44 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   166   167   168   169   170   171   172   173   ...   203




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish