3.2.1-расм.
“Ёрдам_пуллари” Латент воситасида оила даромадлари
даражаси ва унинг ўзгариш тенденцияларини аниқлаш Path модели
Structural equation modeling: concepts, issues and applications. Newbury Park, CA: Sage
83
Dolan, C.V., Bechger, T.M. & Molenaar, P.C.M. (1998). Using structural equation modeling to fit models
incorporating principal components. Structural Equation Modeling, in press.
84
Miles, J. (1998). Review type: Statistical analysis/structural equation modelling. Psychology Software News, 8, 2,
58-65.
140
Бу ерда эндоген ўзгарувчилар сифатида моделда қиймати аниқ ва
мавжуд бўлган
“
Ёрдам_пуллар” ва “Тадбиркорлик_даромадлари”
ҳисобланса, экзоген ўзгарувчилар сифатида эса,
“
Қўшимча_даромадлар” ва
“Меҳнатга_тўлов”
Латентларидан
иборат.
Аввалгидан
кейинги
ўзгарувчиларга бўлган барча мумкин бўлган йўлаклар ушбу махсус графикга
киритилган (1 дан 3, ва 2дан 3га , 1дан 4га ва 2дан 4 гача). Орқага йўлак
мавжуд эмас (масалан, 4 дан 1 гача ёки 2 гача). Ягона экзоген ўзгарувчи - 1 ва
2 (уларнинг кўрсатувчи ўқлари мавжуд эмас)
85
. Эндоген ўзгарувчи бошқа
эндоген ўзгарувчининг таъсир сабаби бўлиши мумкин, аммо экзоген
ўзгарувчилар бундай хусусиятга эга эмас. Биз корреляцион таҳлил
қилаётганимиз сабабли, ўзгарувчиларимиз стандарт балл шаклида (z балл)
деб тахмин қилишимиз мумкин. Бизнинг мисолимиз учун тўртта ўзгарувчи
учун қуйидагича эконометрик тенгламалар тузиш мумкин:
1.
z
3
=
e
1
(1)
2.
z
2
=
p
21
z
1
+
e
2
(2)
3.
z
3
=
p
31
z
1
+
p
32
z
2
+
e
3
(3)
4.
z
4
=
p
41
z
1
+
p
42
z
2
+
p
43
z
3
+
e
4
(4)
Масалан, (1) ва (2) ўзгарувчилар моделдаги бошқа ўзгарувчилар билан
изоҳланмайди. Йўлак диаграммаси ва тенгламалар ўртасидаги мувофиқликка
эътибор беринг. Ҳар бир z қиймат билвосита йўлаклар билан эмас, балки
тўғридан-тўғри унга олиб борадиган йўлаклар билан белгиланади (масалан,
z1 ни аниқлашда р21 ҳақида ҳеч қандай муносабат кузатилмаган). Шу
жиҳатдан 3.2.1-расм қуйидагича кўриниш тус олмоқда:
5.
z
1
=
0.24
6.
z
2
=
-2.2
+
0.43=1.77
7.
z
3
=
2.8* 0.24
+0
.55*1.77
+
0.81=2.4555
8.
z
4
=-0
.92*0.24
-0.31*
1.77
+ 0.2*
2.4555
+
e
4
85
Kline, R. B. (1991). Latent variable path analysis in clinical research: A beginner’s tour guide. Journal of Clinical
Psychology, 47(4), 471-484.
141
Шунингдек, мазкур моделнинг регрессия тегламаси қуйидагича
тартибда шакллантирилди:
(1)
Меҳнатга_тўловлар=
0.9625 -2.2* хўжалик_даромадлари+e
1
(2) Ёрдам_пуллари = -1.226+2.8*хўжалик_даромадлари+0.55*
меҳнатга_тўловлар+е
2
(3) Тадбиркорлик_даромадлари=0.975 -0.92*хўжалик_даромадлари-0.31*
меҳнатга_тўловлар+0.2*ёрдам_пуллари+е
4
1.
Хўжалик даромаларининг 1 стандарт оғишмага нисбатан ортиши
аҳоли меҳнатига ҳақ тўлашни 2.2 фоизга камайтиради;
2.
Хўжалик даромаларининг 1 стандарт оғишмага нисбатан ортиши
тадбиркорлик даромадларини 92 фоизга камайтиради;
3.
Меҳнатга тўловларнинг 1 стандарт оғишмага нисбатан ортиши
тадбиркорлик даромадларини 31 фоизга камайтиради;
4.
Агар хўжалик даромалари ва аҳоли меҳнатига тўловларни ёрдам
пуллари воситасида рағбатлантирилса тадбиркорлик даромадлари 2 фоизга
ортиши аниқланди.
Мазкур моделнинг афзаллик хусусияти янада ойдинлашди ва якуний
хулосани эса қуйидагича ифодалаш мумкин. Латентларнинг тўғридан-тўғри
таъсирлари тадбиркорлик даромадларини камайтирган бўлса, ёрдам пуллар
воситасида иқтисодий фаолият рағбатлантириш билан аҳоли даромадларини
ортишига эришиш мумкнн. Таҳлилдан сўнги текширув тестларига мувофиқ
(post estimation analysis) детерминация кооффиценти (Coefficient of
determination) 0.849 ни ташкил этмоқда. Бу оила даромадлари даражаси ва
унинг ўзгариш тенденцияларини аниқлашда танлнга 4 Латент моделнинг 85
фоизини изоҳлаб келаётганин англатади.
Стандарт қолдиқдиқлар ўртача
квадратлар илдизи
(
Standardized root mean squared residual) 0.000 га тенг.
142
Do'stlaringiz bilan baham: |