Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги алишер навоий номидаги самарқанд давлат

МУЛТИМЕДИЯ ВОСИТАЛАРИ БИЛАН ЯҚИНДАН ТАНИШИШ 
ВА УЛАРДА ИШЛАШНИ ЎРГАНИШ 
Мултимедия воситаларини ўқитиш жараёнида фойдаланиш ўқитишнинг 
сифатини ва самарасини ошириб ўргатишнинг энг қулай усулларидан бири 
ҳисобланади. Мултимедия воситалари билан олиб борилган дарс 
ўқувчининг дарсга блган қизиқишини ва билим олиш савиясини оширади. 
Бунда колонка, микрофон, проектор, Wэб камера, ТВ тунер , CД-РОМ каби 
воситалар қўлланилиши мумкин. 
МултиМедия – бу информатиканинг дастурий ва техникавий воситалари 
асосида аудио, видео, матн, графика анимация ва уч ўлчовли анимация 
эффектлари асосида ўқув материалларини ўрганувчиларга етказиб 
беришнинг мужассамланган ҳолдаги кўринишидир. 
Мултимедия воситалари - керакли фан, мавзу, дарсни ўқувчининг ўзи 
танлаб ўрганиш имконини беради. Ўқитувчининг бевосита иштирокисиз 
ҳам ўқувчи ўз устида ишлаши мумкин бўлади. 
Ҳозирда мултимедиа деган сўз кундалик фаолиятимизда жуда кўп 
ишлатилмоқда. Таълимда мултимедиа технологиясини тадбиқ этиш учун 
дастлаб, "Мултимедиа нима ўзи?" деган саволга жавоб берайлик. Кўпгина 
мутахассислар бу атамани турли хил изоҳламоқдалар. Уларнинг 
фикрларини умумлаштириб мултимедиага шундай таъриф бериш мумкин: 
Мултимедиа - бу информатиканинг дастурий ва техникавий воситалари 
асосида ахборотнинг анъанавий ва оригинал турлари асосида ўқув 
материалларини тингловчиларга етказиб беришнинг мужассамлашган 
ҳолдаги кўринишидир. 
Мултимедиа ҳозирда жуда тез ривожланаётган замонавий ахборот 
технологияси бўлиб, у қуйидагиларни ўз ичига олади: 
- анъанавий ахборот турлар: матн, жадвал, турли хил безаклар ва 
оригинал ахборот турлари (нутқ, мусиқа, видеофилмлардан парчалар, 
телекадрлар, анимация кўринишидаги ахборот турлари); 
- видео ва аудио ахборотларни компьютерда қайта ишлаш ва акс 
эттириш учун марказий просессорнинг ҳаракатчанлиги, маълумотларни 
узатиш шинасининг етказиш қобилияти, тезкор ва видео-хотира, катта 
сиғимли ташқи хотира, ҳажм ва компьютер кириш-чиқиш каналлари бўйича 
алмашуви тезлигини тахминан икки баравар ошириш талаб этилади; 
- 
"инсон-компьютер- 
инсон" 
интерактив 
мулоқотининг 
янги 
даражасининг таъминланиши, мулоқот жараёнида фойдаланувчи анча кенг 
ва ҳар томонлама ахборотларни олади. 
- таълим жараёнида мултимедиа воситалари ёрдамида дарсларнинг 
самарадорлигини ошириш асосида тингловчиларга таълим бериш ва 
кадрларни қайта тайёрлашни йўлга қўйиш Ҳозирги куннинг долзарб 
масалаларидан биридир. Ривожланган хорижий давлатларда ўқитишнинг бу 

---

усулини таълим соҳасининг йёналишлари бўйича тадбиқ қилинмоқда. 
Ҳозирда сотилаётган ҳар бир компьютерни мултимедиа воситаларисиз 
тасаввур этиш қийин.