Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги абу райхон беруний номидаги

Буғ қозони ёқилғилари

Буғ қозони ёқилғилари моторга мўлжалланмаган ёқилғилар гуруҳини ишлаб чиқариш ҳажми бўйича энг кўп ишлаб чиқарилади. Улар иссиқлик электр станциялари, кемалар энергоқурилмалари ва нефтни қайта ишлаш, металлургия ҳамда қишлоқ хўжалиги (маҳсулотни қуритиш) технологик печлари учун мўлжалланган.

Ҳамма буғ қозони ёқилғилари кўп компонентли бўлиб, уларнинг базавий компоненти– мазут (350⁰С дан юқори фракция) нефтни бирламчи дистилляция қолдиғи ёки гудрон (500⁰С дан юқори фракция) ҳамда крекинг жараёни қолдиқидир. Уларнинг таркибига қўшиладиган кам қовушқоқли компонентлар сифатида каталитик ва термик крекинг оғир газоиллари (350÷450⁰С фракция), мой ишлаб чиқариш экстрактлари ва шунга аналогик таркибли маҳсулотлар киради. Буғ қозони ёқилғиларининг асосий присадкаси уларни қотиш ҳароратини пасайтирувчи депрессорли присадкалардир.
ГОСТ бўйича умумий мақсадлар учун мўлжалланган буғ қозони ёқилғилари (ўтхона мазути) ва металлургия учун печь ёқилғилари ишлаб чиқарилади. Умумий мақсадлар учун ёқилғиларнинг 4 маркаси – енгил (флот) – Ф-5 ва Ф-12, ўрта – М-40 ва оғир – М-100 ишлаб чиқарилади.
Печь ёқилғилари учта маркага – МР, МР-1 ва МПВА (юқори ароматлаштирилган) эга. Уларнинг асосий сифат кўрсаткичлари қуйида 2.10-жадвалда келтирилган.
3.17-жадвал
Печь ёқилғиларининг асосий сифат кўрсаткичлари

Кўрсаткич	Ф-5	Ф-12	М-40	М-100	МР
Қовушқоқлик (ВУ), кўп эмас: ВУ50 ,мм^2/с ВУ80 ,мм^2/с	5 -	12 -	- 8	- 16	- 5-16
Олтингугурт миқдори, % (масс.), кўп эмас: кам олтингугуртли ёқилғи олтингугуртли ёқилғи юқори олтингугуртли ёқ.	- 2 -	0,6 - -	0,5 2,0 3,5	0,5 2,0 3,5	0,5 1,5 -
Коксланувчанлик, %, кўп эмас	6	6	-	-	 8
Ҳарорат, ^0С: қотиш, юқори эмас лов этиб ёниш*	-5 80 (ЁТ)	-8 90(ЁТ)	10 90 (ОТ)	25 110 (ОТ)	25 110 (ОТ)
Кул ҳосил қилиш, % (масс.), кўп эмас	0,05	0,10	0,12	0,14	0,3
Сув миқдори**, кўп эмас	0,3	0,3	1,5	1,5	1,0