Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги абу райхон беруний номидаги


Нефтнинг смолали – асфальтенли бирикмалари



Download 9,31 Mb.
bet99/121
Sana24.02.2022
Hajmi9,31 Mb.
#213894
1   ...   95   96   97   98   99   100   101   102   ...   121
Bog'liq
Нефть газ кимёси 2015 қўлланма

8.1.4. Нефтнинг смолали – асфальтенли бирикмалари

Нефтнинг энг юқори молекуляр гетероорганик бирикмалари таркибига бир вақтда кирган углерод, водород, кислород, олтингугурт, кўпинча азот ва металлар, смоласимон – асфальтенли бирикмалар дейилади.


Уларнинг учувчанлиги юқори эмас. Шу боис нефть ҳайдалганда, улар асосан қолдиқ нефть маҳсулотларида йиғилиб қолади. Бензин дистиллати таркибида бўлмайди. Фракцияни қайнаш чегараси юқори бўлгани сари, улар билан шунча кўп смолалар ҳайдалади. Бироқ уларнинг улуши нефтни умумий миқдорига нисбатан 15% дан ошмайди. Смоласимон моддалар термик ва кимёвий беқарор бўлиб, улар нисбатан осон оксидланади, конденсирланади, қиздирилганда эса парчаланади. Олимларнинг фикрича смолалар нефтнинг олтингугуртли ва азотли бирикмалари парчаланганда ҳосил бўладиган бўлакчалардир. Уларни индивидуал компонентларга ажратиш ҳозирча бутунлай бажариб бўлмайдиган вазифадир. Кимёвий хусусиятлари бўйича смолалар массасидан фақат бир оз асфальтоген кислоталар деб номланувчи нормал хусусиятга эга бўлган моддаларни ажратиб олиш мумкин. Табиий асфальтларда уларнинг миқдори 6-7% га етади. Ташқи кўриниши бўйича ушбу смолалар қовушқоқ ва қорамтир рангга эга. Улар спирт, бензол ва хлороформда эрийди. Асфальтоген кислоталар жуда кам ўрганилган. Улар ишқор билан реакцияга киришади. Бироқ кўпчилик хоссалари бўйича нафтен кислоталардан фарқланадилар. Уларнинг зичлиги бирдан юқори. Карбоксил гуруҳи билан бир қаторда уларнинг молекуласида гидроксил гуруҳлари ҳам борлиги эҳтимолдан ҳоли эмас, уларни 1200С гача қиздирилганда, улар ангидридга ўтиб, сўнгра эса ишқорлар билан реакцияга кириша олмайдиган смоласимон моддаларга айланади.
Нейтрал (моддалар) смолалар

Нейтрал смоласимон моддалар классификацияси асосига, уларнинг турли эритувчиларга нисбатан муносабати олинган. Бундай хусусият бўйича ушбу моддалар қуйидаги гуруҳларга ажратилган:


1–гуруҳ: Нейтрал смолалар–енгил бензин (петролей эфири), пентан, гександа эрийди.
2–гуруҳ: Асфальтенлар–петролей эфирида эримайди, бироқ, қайноқ бензолда эрийди.
3–гуруҳ: Карбенлар – фақат пиридин ва CS2 да қисман эрийди.
4–гуруҳ: Карбоидлар – амалда ҳеч нарсада эримайдиган моддалар.
Ҳамма гетероорганик юқори молекуляр моддаларнинг асосий қисми нейтрал смолаларга мансубдир. Нейтрал смолаларга нисбатан асфальтенлар нефтда кам. Карбенлар ва карбоидлар ҳам нефтда деярли йўқ. Улар нефть фракцияларини термокаталитик қайта ишлашда ҳосил бўладиган қолдиқ маҳсулотларни характерлайди.
Турли нефтлардаги смоласимон–асфальтенли моддалар умумий миқдори кенг оралиқда, 1-2% дан 40÷45% гача ўзгариб туради. Дунё бўйича нефтни қазиб чиқаришда юқори смоласимон нефтларнинг улуши кескин ошди.



Download 9,31 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   95   96   97   98   99   100   101   102   ...   121




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish