Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Абу Райҳон Беруний номидаги

20.2. Нефть ва газ узатувчи қувурларни ҳисоблаш 
усуллари 
мундарижа 
Нефть узатувчи қувурлардаги оқим бир фазали (фақат нефть), 
икки фазали (нефть ва газ ѐки нефть ва сув) ҳамда кўп фазали 
(нефть, газ ва сув) бўлиши мумкин. Ҳар қандай фазали оқимда 
икки хил куринишдаги ҳаракат бўлиши мумкин: ламинар ва 
турбулент оқим.
Биринчи йиғинди (Z) геометрик тазйиқни, иккинчи йиғинди 
(Р/

g) пъезомстрик тазйиқни ва учинчи йиғинди (V
2
,/2g) тезлик 
тазйиқини билдиради.
Бу тазйиқлар сирпаниш ва маҳаллий қаршиликларни енгиб 
ўтишга сарф бўлади.
Сирпаниш қашиликларни ҳисоблаш учун Дарси - Вейсбах 
тенгламасидан фойдаланилади. Яъни
h
cқ
= 

* 1/d * V
2
/2g ѐки h
cқ
= 

*1/d * 

хV
2
/2, (20.3)
бу ерда 

- Рейнолдс кўрсаткичига боғлиқ бўлган гидравлик
қаршилик козффициенти;
1 - қувур узунлиги;
d - қувурнинг ички диаметри.
Тенгламадаги гидравлик қаршилик коэффициенти (Х) 
ламинар оқим учун:

= 64 / Rе = 64

/ V * d, (20.4)
турбулент оқим учун:

= 0,3164 / Rе 
0,25,
(20.5)
кўринишдаги тенгламалар орқали аниқланади. Бу ерда ч - 
суюқликнинг кинематик қовушқоқлиги.
Гидравлик нишаблик (i) сирпанишга сарф бўладиган 
тазйиқни қувур узунлигига бўлган нисбатини билдиради:

---

184 
i = h
cқ
/ 1 = 

/d * V/2g, (20.6)
Агар (20.6) - тенгламага 

ни (20.4) ва (20.5) тенгламалардаги 
қийматини қўйиб, соддалаштирсак, ламинар ва турбулент оқимлар 
учун гидравлик нишаб аниқланади:
а) ламинар оқим учун i = а * 

Q/d
4
, (20.7)
б) турбулент оқим учун i в*

0,25
*Q
1,75
/d
4,75
(20.8)
Маҳаллий 
қаршиликларни 
ҳисоблашда 
қувурларда 
ўрнатилган сурилмалар, тескари тўсқичлар, бурилишлар каби 
қисмларни назарда тутиш керак бўлади, чунки айнан ана шундай 
қисмларда маҳаллий қаршиликлар ҳосил бўлади.
Маҳаллий қаршиликлар
h
мқ
= 

* V
2
/2g, (19.9) ѐки h
мқ
= 

* 1
м
/d * V
2
/2g, (20.10)
тенгламалари орқали аниқланади.
Бу ерда 

 - маҳаллий қаршиликларни ҳисобга олувчи
коэффициент;
1м - қувурда маҳаллий қаршиликлар ҳосил бўлган
бўлаги узунлиги.