Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Абу Райҳон Беруний номидаги

13.2 Қудуқларнинг гидростатик тазйиқ таъсирида 
фавворавий ишлаши 
мундарижа 
Қудуқнинг гидростатик тазйиқ таъсирида фавворавий
ишлаши қуйидаги шароитда бажарилиши мумкин: 

---

110 
Р
куд.туби
> Hpg 
Бунда қудуқ туби босими тўйинганлик босимидан юқори 
бўлиши керак. Бошка ҳолларда фаввора гидростатик тазйик ҳамда 
кенгайувчи газ энергияси таъсирида таъминланади. 
Суюқликнинг барқарор ҳаракатида қудуқ туби босими 
қуйидагича мувозанатланади. 
P
куд.туби 
= pgH + P
y
+ P
иш 
Ишқаланишга сарфланган йўқолганг босим Дарси-Вейсбах 
тенгламасидан ҳисобланади: 
Р
иш
= 

* Н * С
2 
\ 2 * d * 

; 
бу ерда:

- Рейнольдс омили ва қудуқнинг ғадир-
будирлигига боғлиқ гидравлик қаршилик
коэффициенти; 
c - суюқликнинг қувурдаги чизиқли тезлиги, м/с; 
d - қувурлар диаметри, м; 

- суюқлик зичлиги, кг/м
3
; 
Гидравлик қаршилик коэффициенти 

ламинар ва турбулент 
режим учун куйидагича ҳисобланади: 
Re = c * d \ 

< 2320 шароитда 

= 64 \ Re 
____
Re > 2800 шароитда

= 0,3164 \ 
4

Rе ; 
бу ерда:

- кинематик қовушқоқлик; 
Фаввораланишда қудуқнинг максимал маҳсулот миқдори 
P
y
=0 ҳолатида бўлади. Бунда қудуқ туби босими: 
P
куд.туби 
= 

q

H + 

ў

C
2
\ 2d 


; 

---

111 
Бу тарзда ҳисобланган қудуқ туби босими гидростатик тазйиқ 
натижасида минимал туб босимида фаввораланиш имкониятини 
кўрсатади. 
Амалда фақат гидростатик тазйик таъсирида қудуқнинг 
фаввораланиши камдан - кам учрайди. Одатда қудуқдан суюқлик 
кўтарилиши жараѐнида унинг босими пасайиб, тўйинганлик 
босимига тенглашади. 
Натижада суюқликдан газ ажралиб чиқа бошлайди ва 
суюқликни кўтаришга ердамлашади.