9
1-БОБ. РАДИОЭЛЕКТРОН ҚУРИЛМАЛАР ВА СХЕМАЛАР ҲАҚИДА
УМУМИЙ МАЪЛУМОТЛАР
Радиоэлектрон тизимлар
Радиоэлектрон тизимлар бажарадиган вазифаларига кўра қуйидаги
турларга бўлинади:
функционал мураккаблиги;
конструктив мураккаблиги;
типи;
физик жараѐнларнинг кечиши;
бажараѐтган вазифаси;
эксплуатация шароити ва жойлашуви.
Функционал мураккаблиги деганда қурилмалар, тизимлар ва
функционал тугунлар тушунилади.
Конструктив блок, шкаф, ячейка кўринишида ишланиши.
Тип: аналогли, рақамли ва аналог-рақамли. Аналог қурилмалар
(кучайтиргич, генератор, аналог фильтрлар, ўзгартиргичлар) сигналнинг
турли характеристикалари формаси, спектри ва бошқаларга асосланган.
Рақамли эса одатда иккилик саноқ системасида 0 ва 1 рақамлар
кўринишида кодлаштирилган сигналларга асосланган қурилмалар (триггер,
счѐтчик, регистр).
Аналог-рақамли қурилмалар аналог-код, код-аналог маълумотларни
ўзгартириш учун қўлланилади.
Жараѐнларга радиотехник, оптик, акустик ва мураккаб жараѐнлар.
Радиоэлектрон тизимлар бажарадиган вазифасига кўра информацион ва
энергетик тизимларга бўлинади. Қуйидаги жадвалда информацион тизим ва
унинг қўлланиш соҳаси доир маълумотлар келтирилган.
Масала
Қўлланиш соҳаси
Маълумотни тортиб
олиш
навигация, локация, ўлчов техникаси, илмий
тадқиқотлар, тиббий техника, криминалистика
10
Маълумотни маълум
бир масофага узатиш
алоқа, телевизион кўрсатувлар, радиоэшиттириш,
телеметрия, турли хил тармоқларни қуриш
кераксиз
радиосигналларни
ажратиш
Радиоэлектрон ҳимоя воситалари
Бошқариш тизимлари
автоматлаштирилган бошқарув тизимлари,
радиоэлектрон автоматика, телемеханика,
масофадан туриб бошқариш
Маълумотни қайта
ишлаш
Маълумотни бир турдан иккинчи турга ўтказиш
(аналог-рақамли)
Сигнал шаклини
ўзгартириш
кучайтиргичлар, аттенюаторлар, датчиклар,
модулятор, демодуляторлар
Сигнални берилган
характеристикаси
бўйича генерациялаш
Ўлчов техникаси, мусиқий аппаратуралар, тиббий
техника, илмий тадқиқотлар
идентификация ва
аутентификация
Ҳаво кемасининг жавоб қайтаргич тизимлари,
электрон калит ва имзо
маълумотни ѐзиб олиш
ва қайта ўқиш
Аудио-видео магнитофонлар, рақамли фотография
Лазер нури ѐрдамида даволаш, пайвандлаш, микротўлқинлар ѐрдамида
овқат пишириш эса энергетик радиоэлектрон тизимларга мисол бўла олади.
Радиоэлектрон тизимларнинг жойлашишига қараб, ердаги, сувдаги,
сувостидаги, ҳаводаги, космик, еростидаги ҳамда мураккаб тизимларга
бўлинади. Қуйидаги расмда радиоэлектрон тизимларга қўйиладиган умумий
талаблар келтирилган.
11
1.1.расм. Радиоэлектрон тизимларга қўйиладиган талаблар
Do'stlaringiz bilan baham: |