Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги а. У. Бурханов, Х. Х. Худойқулов

Концессия шартномалари – бу табиий бойликларни, айрим фойдали қазилмаларни қазиб олиш ва ўзлаштириш учун тузилган шартномалардир.


Лизинг шартномаси эса чет эл инвестициялари иштиро-кида асбоб-ускуналарни, техника-технологияларни узоқ муддат-га ижарага олиш.


Тендерлар эса танлов асосида инвесторларнинг инвестиция лойиҳаларини молиялаштиришга жалб этилишидир.


Эркин иқтисодий ҳудуд – бу маълум ҳудудда чет эл инвести-циялари эркин кириб келиши ва уларга нисбатан қатор имтиёзлар белгиланган ҳудуддир. Ўзбекистон Республикасининг «Эркин иқтисодий ҳудудлар тўғрисида»ги қонунида эркин иқтисодий ҳудудга қуйидагича таъриф берилган:

«Эркин иқтисодий ҳудудлар – минтақани жадал ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш учун мамлакат ва чет эл капиталини, истиқболли технология ва бошқарув тажрибасини жалб этиш мақсадида тузиладиган, аниқ белгиланган маъмурий чегара-лари ва алоҳида ҳуқуқий тартиботи бўлган махсус ажратилган ҳудуддир».

Эркин иқтисодий ҳудудларни ташкил этиш жараёнида давлат қўллаб-қувватловчи, рағбатлантирувчи ҳамда назорат қилувчи сифатида бош ислоҳотчи бўлиши лозим. Давлатнинг бош исло-ҳотчи сифатида қатнашиши хорижий тажрибасида аниқ намоён бўлади, масалан, Хитой ҳукумати 1 доллар чет эл инвестициялар-ни жалб этиш учун 4 доллар ўз маблағларини сафарбар этган. На-

498

14-боб. ХОРИЖИЙ ИНВЕСТИЦИЯЛАРНИ ЖАЛБ ҚИЛИШ...

тижада, миллий ва асосан, хорижий инвесторлар ҳудудларга ин-вестициялар кирита бошлаган, бу эса ўз навбатида, мамлакат иқтисодиётининг ривожи учун пойдевор бўлиб хизмат қилди.

Молиявий активлар – бу қимматли коғозлар бўлиб, у чет эл капиталини жалб этиш, чет эл кредитларини олиш ва чет эл капи-талини банк депозитларига жалб этиш учун эмиссия қилинади.
Инвестиция фаолиятини амалга ошириш ва чет эл инвести-циясини фаол жалб этиш учун, нафақат, ҳудудлар балки, тар-моқларда, шунингдек, инвестиция фаолиятининг субъекти ва объектларида ҳам инвестицион жозибадорлик рейтингларини таҳлил этиб, ҳисоблаб чиқиш зарурдир. Бунда, асосан, чет эл инвестициясини иқтисодиёт соҳалари бўйича мутаносиб жалб этишнинг комплекс дастурини ишлаб чиқиш ва унда тармоқлар-ни, асосан, 3 гуруҳга, яъни ишлаб чиқариш, хизмат кўрсатиш ва ижтимоий соҳаларга бўлиб, инвестицияни устувор даражада реал секторга йўналтириб, сўнг қолган соҳаларни ривожланти-ришга ҳамда иқтисодиёт ривожланиши ва заруриятидан келиб чиқиб, хизмат кўрсатиш ва ижтимоий соҳаларга ҳам жалб этилса, мақсадга мувофиқ бўлар эди.
Давлат тартибга солишнинг қуйидаги усулларидан фойдала-нади:

0. 
   Молиявий:
   

0. 
   жадаллаштирилган амортизация;
   

0. 
   солиқ имтиёзлари;
   

0. 
   субсидиялар, қарзлар бериш;
   

0. 
   кредитларни суғурталаш ва кафолатлаш;