Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги а. А. Омонов, Т. М.ҚОралиев пул, кредит ва банклар

15.5.Халқаро ҳисоб – китобларнинг шакллари


ва валюта риски

Мамлакатлар ўртасида товарлар ва хизматлар бўйича олди – сотди операцияларни амалга оширишда халқаро ҳисоб – китобларнинг қуйидаги шакллари қўлланилади:

1. 
   хужжатли аккредитив;
   

2. 
   инкассо;
   

3. 
   банк ўтказмалари;
   

4. 
   вексел ва чеклар билан ҳисоб – китоблар шулар жумласидандир.
   

328

Халқаро ҳисоб – китобларни амалга оширишда қуйидаги ҳолатларга алоҳида эътибор қаратилади.

1.Халқаро ҳисоб – китобларда экспортер ва импортерга хизмат кўрсатадиган банклар молиявий воситачи сифатида майдонга чиқади.

2.Халқаро ҳисоб – китоблар маҳаллий ва халқаро қонунчилик ҳужжатлари билан тартибга солинади.

3.Халқаро ҳисоб – китоблар турли валюталарда амалга оширилади. Асосан, дунёда тўлов воситаси сифатида тан олинган мамлакатларнинг миллий валюталарида (АҚШ доллари, евро, иена, юань).

4.Битта халқаро контракт доирасида бир неча ҳисоб – китоб шакллари қўлланилиши мумкин.

Экспортер ва импортерлар ўртасида товарлар ва хизматлар бўйича тўловларни амалга оширишда ҳисоб – китоб шаклларини танлаш муҳим масалалардан бири ҳисобланади ва бунга қатор омиллар таъсир қилади. Хусусан:

5. 
   товар ва хизматлар тури;
   

5. 
   контргентларни тўловга лаёқатлилиги ва мавқейи. Айрим ривожланаётган мамлакатлар импортерларининг тўлов қобилияти заиф бўлганлиги боис, улар ўртасида халқаро ҳисоб – китобларнинг аккредитив шакли кўпроқ қўлланилади. Аккредитив ҳисоб – китоб шаклида экспортерга тўлов кафолатланади.
   

5. 
   жаҳон бозорида сотиладиган товарларга бўлган талаб ва таклиф даражаси;
   

5. 
   бошқа омиллар.