Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таьлим вазирлиги фарғона давлат университети

қари, бобо , мункиллаган, кекса-заиф, қадимий, нуроний)
. 
Ўзбек тили лексик тизимида қариликнинг мазмуний структураси 
элементларини белгиловчи барча сўзлар “кекса \қарилик ёш” семантик 
элементлари томонидан бирлаштирилган.
Бошқа ёш даврларини ифодаловчи лексемаларда бўлганидек, ёшни 
таърифловчи маъно ана шу сўзлар гуруҳида гендер маъносини англатувчи 
сўзлар билан ўзаро боғлиқдир. Таққосланг
: Чол-кампир
, 
бобожон
-
бувижон
, 
чоллардек-кампирлардек
. Бироқ “
қарилик
” тушунчасини акс эттираётган 
сўзларнинг гендер жиҳатдан фарқланишлари аслида аҳамиятсизроқ ва 
кўпроқ даражада нейтраллашган бўлади. Бу ерда ёш даври мазмуни 
устунроқдир.
Бу биринчидан, кекса-қари ёшдаги шахсларнинг асосий номланишлари 
яъни, 
чол
ва 
кампир
бир ўзакли бўлганлиги, иккинчидан, таърифланаётган 
лексик гуруҳда 
кекса 
ёшдаги шахсларнинг гендер нуқтаи назардан 
фарқланишларига ва белгиларига урғу бермайдиган номланишлари, яъни 
камситиш (
қария, қари тунка, қарилик
, 
қариларча)
, учинчидан эса 
бобо
ва 
буви
лексемаларида, энг аввало, гендер жиҳатдан фарқланишлар эмас, 
балки қариндошлик муносабатларининг муҳимлиги билан таъкидланади. 
Ўзбек тилининг лексик тизими “
қарилик
” ҳақидаги тушунчаларни, энг 
аввало, 
дармон қуриши, заифлик, узоқ вақтдан бери яшаганлик, сўниш, 
нураш,
каби белгилар билан боғлайди. Қарилик мазмунининг барча айтилган 
унсурлари “қари” лексемали сўзининг семантик таркибида мавжуд бўлади. 
1
. қари
(
қарилик
ка етган, кўп йиллар яшаган 
ёш
га қарама-қарши). 
Бирор нима учун қарилик қилади. 
2. Анча вақт олдин яратилган, узоқ вақтдан бери мавжуд / янгига 
қарши // анча вақт олдин пайдо бўлган, ҳозирги эмас; эски. Эски одат // 

---

87 
эскитдан маълум // эскидан, азалдан бирор фаолият билан машғул бўлган, 
тажрибали, кўпни кўрган.
3. Кўп фойдаланилган, эскирган, уриниб қолган (янги эмас); 
4. Аллақачон ўтиб кетган, қадимий - вақт . 
5. Қадим замонларда бўлган.
6. Қадим замонлардан сақланиб қолган, қадимий.
7. Олдинроқ бўлган, ҳозиргидек эмас. 
8. От маъносидаги эски.
9. Аввалги тузумга тааллуқли, унга хос.
Шунингдек,