Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таьлим вазирлиги бухоро мухандисликтехнология институти

 

---

7.6. Саноат ичлаб чиқариш ходимлари меҳнат унумдорлигига таьсир этувчи 
омиллар таҳлили 
Бир ходимга тўғри келадиган ўртача йиллик маҳсулот ҳажмига таьсир этувчи 
омилларни қуйидагича ифодалаш мумкин. 
Бир ходимга тўғри келадиган ўртача йиллик маҳсулот = Саноат ишлаб чиқариш 
ходимлари таркибидаги ишчиларнинг тутган улуши (%) * Бир ишчининг ўртача йиллик 
маҳсулоти. 
Меҳнат унумини таҳлил этишда унинг динамикаси, режасининг бажарилишига баҳо 
берилади. Унумдорлик даражасининг ўзгариш сабаблари аниқланади ва унга таьсир 
этувчи омиллар миқдор жиҳатдан ҳисобланади. 
28-ж а д в а л 
«АВС аксионерлик жамиятида бир ходимнинг меҳнат унуми ва унинг ўзгаришига 
таьсир этувчи омиллар таҳлили 
Кўрсаткичлар 
Ўтган 
йили 
Ҳисобот йили 
Фарқи (-,+,) 
Бизнесре
жа 
бўйича 
Ҳақиқатд
а 
Ўтган 
йилда 
Бизнес 
режада 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
Маҳсулот 
(иш, 
хизмат) 
ҳажми 
солиштирма улгуржи баҳода, минг 
сўм 
2113430 
2198763 
2553967 
+440537 
+35520
4 
Саноат 
ишлаб 
чиқариш 
ходимларининг ўртача сони, киши 
838 
820 
814 
24 
6 
Шу жумладан: Ишчилар сони, киши 
617 
605 
599 
18 
6 
Саноат ишлаб чиқариш ходимлари 
таркибидаги ишчилар салмоғи, % гр3 
• 100/гр2 
73,63 
73,78 
73,59 
0,04 
0,19 
Бир ходимга тўғри келадиган ўртача 
йиллик маҳсулот, минг сўм гр1/гр2 
2522,0 
2681,4 
3137,6 
+615,6 
+456,2 
Бир ишчига тўғри келадиган ўртача 
йиллик маҳсулот, минг сўм гр1/гр3 
3425,3 
3634,3 
4263,7 
+838,4 
+629,4 
Бир ходимнинг режага нисбатан 
меҳнат унумдорлигининг ўзгариши: 
Х 
Х 
Х 
Х 
+456,2 
а) Ишчилар салмоғининг ўзгариши 
ҳисобига
-0,19х3634,3 /100 
Х 
Х 
Х 
Х 
-6,905 
б) бир ишчи меҳнат унумининг 
ўзгариши ҳисобига +629,4х73,59/100 
Х 
Х 
Х 
Х 
+463,17
5 
«АВС» аксионерлик жамиятида ҳисобот даврида бир ходимнинг ўртача йиллик 
меҳнат унумдорлиги бизнес режага нисбатан 456,2 минг сўмга ўсган. Бунга асосан иккита 
омил таьсир этган. Бизнинг мисолимизда маҳсулот ҳажми солиштирма улгуржи баҳода 
ўтган йилга, режага нисбатан ортган. Ходимлар ва ишчилар сони эса шу давр ичида 
камайган. Демак, маҳсулот ҳажмининг ўсиши меҳнат унумдорлигининг ўсиши билан 
изоҳланади. Яьни, корхонанинг саноат ишлаб чиқариш ходимлари таркибида ишчилар

---

салмоғининг ўзгариши ҳисобига, битта ходимнинг ўртача йиллик меҳнат 
унумдорлиги 6,905 минг сўмга пасайишига таьсир этган. Аксинча, иккинчи омил бўлмиш, 
бир ишчининг меҳнат унумдорлиги бизнес режага нисбатан 629,4 минг сўмга ортганлиги 
ҳисобига битта ходимнинг меҳнат унумдорлиги ҳам 463,175 минг сўмга ортган. Ҳар 
иккала омилнинг таьсири умумлаштирилганда, уларнинг натижаси ижобий бўлиб, бу 
кўрсаткич 456,2 минг сўмни ташкил қилган.