Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таьлим вазирлиги бухоро мухандисликтехнология институти

5.3. Маҳсулот ишлаб чиқариш бўйича бизнес режа кўрсаткичларининг 
бажарилиши таҳлили 
Бозор муносабатлари ривожланган сари режанинг аҳамияти тобора ошиб боради. 
Бирор бир ишлаб чиқариш, хусусан, тижорат гоясини режасиз амалга ошириб 
бўлмаслигини хорижий ишбилармон ва тадбиркорлар аллақачон тушуниб йетишган. Бу 
йерда гап аввалги собиқ иттифоқ давридаги «беш йиллик» режаларимиз ҳақида кетмаяпти. 
Хорижий ривожланган мамлакатларнинг «беш йиллик» режалари бутунлай бошқача 
усулда тузилади. Уларни «Бизнес режа» деб аташади. эркин бозор муносабатлари 
шароитида ҳар бир хўжалик юритувчи субьйект ўзининг ишлаб чиқариш фаолиятини 
ҳамда келгусида амалга ошириши мумкин бўлган тактик ва стратегик режаларини бизнес 
режасида акс эттиради. 
Бизнес режа — бу хўжалик юритувчи субьйектнинг ривожланиш стратегиясини 
белгилаб берадиган асосий ҳужжатлардан биридир. Шу билан бирга у: 
• корхона раҳбарларига стратегия ҳолатини аниқ белгилашга ёрдам бериб, самарали 
бошқаришга олиб келади; 
• бозор иқтисодиёти шароитида бизнесни қандай режалаштириш ва амалга оширишни 
ўргатади; 
• ҳақиқий фаолиятни режалаштирилган кўрсаткичлар билан таққослашга ҳам ўз 
вақтида уларга ўзгартиришлар 
киритишга ёрдам беради;
• корхона фаолияти бўйича керакли ахборотларни банкларга инвесторларга ва 
кредиторларга таклиф этади. 
Бизнес режа корхонанинг иш жараёнини тасвирлаб, корхона раҳбарларининг ўз 
мақсадларига қандай эришишларини, биринчи навбатда ишнинг даромад келтиришини қай 
тариқа ошириш мумкинлигини кўрсатиб беради. Яхши ишлаб чиқилган бизнес режа 
корхонанинг ўсиб боришига, бозорда янги мавқеларни қўлга киритишга, ўз 
тараққиётининг истиқболларини белгилаб олишга, янги товарлар ишлаб чиқариш ва янги 
хизмат турларини яратишда мўлжалларни амалга оширишнинг мақсадга мувофиқ 
усулларини танлаб олишга ёрдам беради. 
Бизнес режа корхонанинг ички ҳужжати бўлибгина қолмай, балки ундан инвесторлар 
ва кредиторларни таклиф қилишда ҳам фойдаланиш мумкин. Инвесторлар таваккал қилиб 
сармоя беришдан аввал лойиҳанинг синчиклаб ишлаб чиқилганига ишонч ҳосил 
қилишлари ва унинг самарали эканлигидан хабардор бўлишлари керак. Улар сармоя 
бериш имкониятларини кўриб чиқишдан олдин бизнес режани синчиклаб ўрганиб 
чиқишади, сўнгра лойиҳани ишлаб чиққанлар билан учрашадилар. 
Жаҳон амалиёти шуни кўрсатмоқдаки, бизнес режа ҳамма учун ўта зарурдир. Унинг