Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таьлим вазирлиги бухоро мухандисликтехнология институти

«АВС» аксионерлик жамияти рақобатчиларининг имконияти ва фирма 
ихтисослик товарларини бозордаги сотилиш даражасининг таҳлили 
Товарларнин
г тури
 
Ўлчов 
бирли
ги
 
Ўртача ўтган 
уч йилда 
бозордаги талаб 
миқдори
 
Рақобатчилар 
таклиф қилган 
товарлар 
миқдори
 
Бозордаг
и 
талабдан 
фарқ
 
Фирма таклиф 
қилиши лозим 
бўлган 
товарлар
 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
«А» маҳсулот дона 
2600 
2200 
400 
560 
«Б» маҳсулот кг. 
1400 
1380 
20 
14 
«В» маҳсулот кг. 
240 
159 
81 
86 
«Г» маҳсулот дона 
300 
160 
140 
112 
«Д» маҳсулот ш. 
700 
670 
30 
33 
 
Рақобатчиларнинг имкониятларини ўрганишда қатор даврлар мобайнида ихтисослик 
товарларининг сотилиш ҳолатини кузатмоқ ва маьлумотларни таҳлил этиш лозимдир. 
Бундай таҳлил қуйидаги тартибда бажарилади (9-жадвал). 
Уч йиллик кузатишлар шуни кўрсатадики, фирманинг «А» маҳсулотига бўлган 
талабга нисбатан 160 дона кўп товар истеьмолчиларга таклиф қилинмоқда. Шунингдек, 
«В» маҳсулот бўйича 5 кг ва «Д» маҳсулоти бўйича 3000 кг талабга нисбатан ортиқча 
товарлар бозорга чиқарилган. Демак, бу маҳсулотларни тўлиқ сотилиши учун 
рақобатчиларга нисбатан сифатли ва харидоргир товарлар бўлишига эьтибор қаратилиши 
лозим. Лекин «Б» ва «Г» маҳсулотларни ишлаб чиқаришни кўпайтириш имкониятлари 
борлигини тадқиқотлар кўрсатиб турибди. Фирма ихтиёрида бозордаги талабни эьтиборга 
олиб туриб, айрим турдаги товарларни кўпроқ таклиф қилишга ихтисослашиш 
имкониятлари ҳам бор. Демак, фирманинг бозордаги стратегия ва тактикаси турли 
вариантларда бўлиши ҳам мумкин экан.