Ўзбекистон республикаси олий ва ўрата махсус таълим вазирлиги солиқ академияси

2. Jamg’arishning mohiyati, omillari va samaradorligi
Jamg’arish iqtisodiyotdagi yal’i sarflarning tarkibiy qismlaridan biri hisoblanib, investistion tavsifdagi tovarlarga talab darajasini belgilab beradi. Investistiyalar jamg’arishning amalda namoyon bo’lish shakli bo’lganligi sababli dastlab tahlilni jamg’arishning mohiyati, omillari va samaradorligini nazariy jihatdan asoslash bilan boshlaymiz.

Jamg’arish deb, milliy daromadning bir qismi asosiy va aylanma ka’itallarni, shuningdek, ehtiyot zahiralarini ko’’aytirish uchun sarflanishiga aytiladi.

Amalda jamg’arish ka’ital mablag’lar yoki investistion sarflar shaklida yuzaga chiqib, u yangi asosiy ka’italni hosil qilish, ishlab turganlarini kengaytirish, rekonstrukstiyalash va yangilashga qilinadigan xarajatlarni ifodalaydi. «Jamg’arish» va «ka’ital qo’yilma» yoki «investistion sarflar» tushunchalari bir xil mazmunga ega emas. Bir tomondan, ka’ital qo’yilma yoki investistiyalarning chegaralari jamg’arish fondiga qaraganda kengroq, chunki renovastiyaga (ya’ni eskirgan ob’ektlarni batamom almashtirishga) sarflanadigan amortizastiya fondining bir qismi ham ularning manbai bo’lib xizmat qiladi. Ikkinchi tomondan, «jamg’arish» tushunchasi investistion sarflar doirasidan chiqib ketadi, chunki u faqat asosiy ka’italning emas, balki aylanma ka’italning, shuningdek, ehtiyot zahiralarining kengayishini ham anglatadi.

Ishlab chiqarish va noishlab chiqarish maqsadidagi jamg’arish bir-biridan farqlanadi. Jamg’arilgan mablag’larning moddiy ishlab chiqarish sohasining asosiy ka’itallarini va aylanma mablag’larini kengaytirishga ketadigan qismi ishlab chiqarish sohasidagi jamg’arish summasini hosil qiladi. Ishlab chiqarish sohasidagi jamg’arish iqtisodiy o’sishning muhim omilidir.