Ўзбекистон республикаси олий ва ўрата махсус таълим вазирлиги солиқ академияси

Xulosalar

1. 
   Milliy iqtisodiyotda yangidan vujudga keltirilgan qiymat, ya’ni milliy daromad iste’mol va jamg’arma maqsadlarida sarflanadi. Keng ma’noda iste’mol jamiyat iqtisodiy ehtiyojlarini qondirish jarayonida ishlab chiqarilgan tovar va xizmatlardan foydalanishni bildirib, unumli va shaxsiy iste’molga ajraladi.
   
2. 
   Jamg’arma – bu aholi, korxona (firma) va davlat joriy daromadlarining kelajakdagi ehtiyojlarini qondirish va foizli daromad olish maqsadlarida to’’lanib borishi. Uning hajmi uy xo’jaliklari daromadidan iste’mol sarflarini ayirib tashlash yo’li bilan aniqlanadi.
   
3. 
   Iste’mol va jamg’arma hajmi hamda unga ta’sir ko’rsatuvchi omilar o’rtasidagi bog’liqlik iste’mol va jamg’arma funkstiyasi deyiladi. Bu funkstiyalarni bayon etishda klassik iqtisodchilar va keynschilarning nuqtai nazarlari farqlanadi. Klassik iqtisodchilarning fikriga ko’ra, jamg’arma banklarning real foiz stavkasi qanchalik yuqori bo’lsa, ularning qiziqishlari shu qadar kuchli bo’ladi. J.M.Keyns klassik iqtisodchilarning bu fikrlariga qarshi chiqib, uy xo’jaliklarining iste’mol sarflari real foiz stavkasiga u qadar bog’liq emasligini, kishilar uchun hamma vaqt joriy iste’molning kelgusidagi iste’moldan afzalligini ta’kidlaydi. U iste’mol sarflari darajasiga ta’sir ko’rsatuvchi asosiy omil sifatida uy xo’jaliklarining joriy daromadlarini ko’rsatadi.
   
4. 
   Iste’molchilarning daromadlari qanchalik o’sib borgan sari ularning jamg’arishga bo’lgan moyilliklari shunchalik oshib boradi.
   
5. 
   Amalda jamg’arish ka’ital mablag’lar yoki investistion sarflar shaklida yuzaga chiqib, u yangi asosiy ka’italni hosil qilish, ishlab turganlarini kengaytirish, rekonstrukstiyalash va yangilashga qilinadigan xarajatlarni ifodalaydi.
   
6. 
   Jamg’arish summasi milliy daromadning bir qismini tashkil etadi va shu sababli milliy daromad hajmi ko’’ayishini belgilaydigan omillar, jamg’arish miqdorini ham belgilab beradi. Bu omillardan asosiysi qo’llaniladigan resurslar massasi va ularning unumdorligidir.
   
7. 
   Investistiyalar – asosiy va aylanma ka’italni ko’’aytirishga, ishlab chiqarish quvvatlarini kengaytirishga ‘ul shaklidagi qo’yilmadir. U ‘ul mablag’lari, bank kreditlari, akstiya va boshqa qimmatli qog’ozlar ko’rinishida amalga oshiriladi. ‘ul mablag’lari ko’rinishidagi investistiya nominal investistiya, ana shu ‘ul mablag’lariga sotib olish mumkin bo’lgan investistion resurslar real investistiya deyiladi.
   
8. 
   Investistiyalarga sarflar darajasini ikkita asosiy omil belgilab beradi: 1) investistiya sarflaridan kutilayotgan foyda normasi; 2) foiz stavkasi.