Ўзбекистон республикаси олий ва ўрата махсус таълим вазирлиги солиқ академияси

Yo’iq turdagi kasaba uyushmalari ish haqi darajasini oshirish uchun ishchi kuchi taklifini qisqartirishga harakat qiladilar. Bu ko’’roq ma’lum kasb egalari, masalan, duradgorlar, g’isht teruvchilar, elektr ‘ayvandchilar kabilarni o’ziga birlashtiruvchi stex kasaba uyushmalari tarzida tashkil etiladi. Stex kasaba uyushmalari ish beruvchilarni faqat mazkur kasaba uyushmasiga a’zo bo’lgan ishchilarni yollashga majbur etib, shu orqali ishchi kuchi taklifi ustidan nazorat o’rnatadilar. Zarur holda kasaba uyushmasiga a’zolikni qisqartirish orqali ishchi kuchi taklifini sun’iy yo’l bilan qisqartiradilar. Bunda ular quyidagi yo’llardan foydalanishlari mumkin:

- o’qitish, kasbga tayyorlash muddatini cho’zish;

- kasaba uyushmasiga a’zo bo’lish badallarini oshirish;

- yangi a’zolarni qabul qilishni cheklash yoki umuman taqiqlash va boshqalar.

Bu tadbirlar asosida ishchi kuchi taklifini qisqartirish hamda ish haqi darajasini oshirish jarayonini quyidagi chizma orqali ko’rish mumkin (1-chizma).

Ish haqi

darajasi D S₂
S₁

W₂

W₁S₂

S₁ D

0 Q₂ Q₁ Ishchi kuchi miqdori