Ўзбекистон республикаси олий ва ўрата махсус таълим вазирлиги солиқ академияси

5-chizma. Yal’i taklif egri chizig’i.
Chizmadan ko’rinadiki, yal’i taklif egri chizig’i o’z shakli jihatidan yakka yoki bozor taklifining an’anaviy egri chizig’idan farq qiladi.

Shu o’rinda ta’kidlash lozimki, uzoq muddatli va qisqa muddatli davrdagi yal’i taklif egri chizig’i bir-biridan farqlanadi. Uzoq davrdagi yal’i taklif egri chizig’i o’z shakliga ko’ra chizmadagi Y_t nuqtaga qadar joylashgan har qanday tik chiziqdan iborat bo’ladi. Iqtisodiy resurslarning ishlab chiqarishga tobora ko’’roq jalb etilishi mazkur chiziqni Y_t nuqtaga yaqinlashtiradi va ‘irovardida shu nuqtada joylashgan chiziqqa tenglashadi. Chunki qo’shimcha resurs va imkoniyatlarni ishga solish uchun vaqtning etarli bo’lishi uzoq muddatli davrda iqtisodiyotda to’la bandlik holatiga olib keladi.

Qisqa muddatli davrda yal’i taklif egri chizig’ining ko’rinishi bir oz murakkabroq bo’lib, uchta kesmani o’z ichiga oladi.

I. Yotiq kesma. U ba’zida «keynscha» kesma deb ham atalib, iqtisodiyotning tanazzul yoki turg’unlik ‘allasidagi holatini aks ettiradi. Yotiq kesma milliy ishlab chiqarish ‘otenstial hajmi (chizmadagi Y_t nuqta)dan ancha kam bo’lgan ishlab chiqarishning real hajmi (chizmadagi Y nuqtaga qadar bo’lgan hajm)ni o’z ichiga oladi. Ya’ni, bu oraliqda mamlakatdagi mavjud ko’’lab ishlab chiqarish quvvatlari, mashina, uskuna va ishchi kuchi ishlab chiqarishga jalb etilmaydi yoki ulardan to’liq foydalanilmaydi. Shunga ko’ra, mazkur resurslarning ishlab chiqarishga jalb etilishi narx darajasiga hech qanday ta’sir ko’rsatmaydi. Bu oraliqda ishlab chiqarish real hajmi qisqarganda ham tovar va resurslar narxi eski darajada qoladi. Shunday qilib, yotiq kesmada narx darajasi o’zgarmagan holda milliy ishlab chiqarish hajmini oshirish imkoniyati mavjud.