Ўзбекистон республикаси олий ва ўрата махсус таълим вазирлиги солиқ академияси

Yal’i talab (aggregate demand, AD) - bu barcha iste’molchilar, ya’ni aholi, korxonalar va davlat tomonidan narxlarning muayyan darajasida sotib olinishi mumkin bo’lgan turli tovarlar va xizmatlarga bo’lgan talabning umumiy hajmi yoki milliy iqtisodiyotdagi real ‘ul daromadlari hajmidir.

Yal’i talab barcha iste’molchilarning turli xil tovarlarga va xizmatlarga bo’lgan talablaridan tashkil to’adi. Biz bilamizki, tovar va xizmatlar ikki xil bo’ladi: aholi iste’mol qiladigan iste’mol tovarlari va tadbirkorlar ishlab chiqarish jarayonida iste’mol qiladigan ishlab chiqarish omillari – ka’ital va ishchi kuchi. (Biz ishlab chiqarish omillari tarkibida er ham borligini bilamiz. Lekin bizning mamlakatimizda er oldi-sotdi ob’ekti bo’lmagani uchun uni bu erda yal’i talab tarkibida hisobga olmaymiz va keyingi o’rinlarda omillarga talab haqida ga’ ketganda faqat ka’ital va ishchi kuchi haqida ga’ boradi).

Iste’mol tovarlari esa o’z navbatida turlig’tuman moddiy va ma’naviy tovarlardan hamda xizmatlardan tashkil to’adi. Shuningdek, tadbirkorlarning (davlat, xususiy, jamoa, kor’orativ) omillarga, ya’ni investistion tovarlarga va ishchi kuchiga bo’lgan talabi ham turli-tumandir (masalan, turli mashinalar, stanoklar, asbobg’uskunalar, inshootlar, trans’ort vositalari, yonilg’i, xom ashyo, materiallar va h.k.). Talabning umumiy miqdori, ya’ni shu aytilgan tovarlarni sotib olishga mo’ljallangan ‘ul miqdori ularning turlariga, miqdoriga, sifatiga hamda narxiga bog’liq bo’ladi. Uni quyidagi chizmada osonroq tushunish mumkin bo’ladi (1-chizma).

Турлари, миқдори ва сифати (ижтимоий нафлилиги)

Истеъмол буюмларига

Нархи

Ялпи талаб

Ялпи талаб, яъни умумий пул миқдори

Турлари, миқдори ва сифати (ижтимоий нафлилиги)

Инвестиция товарлари ва ишчи кучига

Нархи