Ўзбекистон республикаси олий

Руҳоний Ансельм (1033

1109) бошчилигидаги реализм таълимотига кўра 
фақат умумий тушунчаларгина (масалан, дарахт тушунчаси, ҳаракат 
тушунчаси ва б.) реал мавжуд. Ушбу тушунчаларга мувофиқ келувчи 
предмет ва ҳодисалар эса уларнинг кучсиз нусхаси, холос. Яна ҳам аниғи, 
объектив дунё умумий тушунчалардангина иборат. Айни тушунчаларда қайд 
этилган, ифодаланган предмет ва ҳодисалар эса ўша тушунчаларнинг юзаки 
нусхаси (копияси) дир. 

---

32 
Росцеллин (1050

1110) бошчилигидаги номинализм таълимоти эса, 
ҳақиқатга тўла мувофиқ, реал тарзда фақат ўзига хос хусусиятларга, 
белгиларга эга бўлган нарса, предмет, ҳодисаларгина мавжуд, деган ғояни 
илгари суради. 
Бизнинг тафаккуримиз орқали ушбу предмет ва ҳодисалардан чиқарилувчи 
умумий тушунчалар эса, дейишади бу таълимот вакиллари, реал, аниқ мавжуд 
бўлмайди. Улар инсон тафаккурининг маҳсули ҳисобланади, фикрлаш 
фаолияти туфайли ҳосил бўлади, юзага келади. 
Пьер Абеляр (1079

1142) бошчилигидаги концептуалистлар (мўътадил 
номиналистлар) ҳам мутлақо тўғри ҳолда реал тарзда фақат алоҳида нарсалар 
мавжуд, улар умумий тушунчаларимизнинг асоси бўлиб хизмат қилади,
дейишади. 
Концептуалистлар умумий тушунчалар алоҳида мавжуд бўлмайди, балки 
реал мавжуд нарса 

предметлардан ҳосил қилиниб, нарса, предмет ва 
ҳодисаларнинг хусусиятларини акс эттиради, дейди. Ушбу фикр ҳозирда ҳам 
тилшунослик фанида тан олинган. Чунки бу ғоя объектив ҳақиқатга тўла 
мувофиқ келади. 
 
Мустаҳкамлаш учун саволлар: 
 
1.Ўрта асрлар қайси даврларни ўз ичига олади ва нима учун бу давр 
турғунлик даври деб юритилади? 
2.Нима учун лотин тили ўрта асрлар Европасининг асосий тили
ҳисобланади. 
Асосий тушунчалар: