Ўзбекистон республикаси олий ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент молия институти

Назарий-методологик тусдаги – умумий назарий концепциялар, 
методологик муаммоларнинг ишлаб чиқилиши. 
Ўзига хос хусусиятлари: магистрлик тадқиқоти даражасида кам 
оммалашган, чунки тадқиқотчи ривожланган назарий тафаккурга эга бўлиши 
керак. 
6. Эмпирик тусдаги - муайян корхоналар, фирмалар, ташкилотларнинг 
муайян тажрибасининг тадқиқи, таҳлили. 
Ўзига хос хусусиятлари: ташкилотнинг илғор тажрибаси, амалиёти 
марказий ўринни эгаллайди, унга бу тажрибадан миллий иқтисодиётда 
фойдаланиш бўйича назарий далиллар ва мулоҳазалар қўшимча қилинади. 
 
6.4. Илмий тадқиқот ишларининг турлари. 
 
Илмий тадқиқот ишлари (ИТИ) ўз мақсадига, табиат ёки саноат 
билан боғлиқлик даражаси ва илмий чуқурлигига кўра учта асосий турга 
ажратилади: фундаментал (назарий), амалий ва ишланма. 
Фундаментал (назарий) тадқиқотлар атроф борлиқдаги янги 
қонунларни очишга, ҳодисалараро алоқаларни аниқлашга, янги назария ва 
тамойиллар 
яратишга 
йўналтирилади. 
Улар 
ижтимоий 
билимни 

---

80 
кенгайтиришга, табиат қонунларини янада чуқурроқ англашга имкон беради. 
Бу тадқиқотлар фаннинг ичида ҳам, ижтимоий ишлаб чиқаришда пойдевор ва 
асос (фундамент) ҳисобланади. 
Амалий тадқиқотларнинг илмий негизи (базаси) ишлаб чиқишга 
йўналтирилади. Мазкур негиз ишлаб чиқаришнинг янги воситалари 
(ускуналар, машиналар, материаллар ва технологияси)ни яратиш ёки 
мавжудларини такомиллаштириш билан бевосита боғлиқ. Бу тадқиқотлар 
жамиятнинг ишлаб чиқариш муайян тармоқларини ривожлантиришга бўлган 
талабларини қондириш мақсадида бажарилади. 
Ишланмалар ёки тажриба конструкторлик ишлари (ТКИ)дан 
мақсад амалий (ёки фундаментал) тадқиқотларнинг натижаларидан техника 
ва ишлаб чиқариш технологиясининг янги хилларини барпо қилиш ҳамда 
ўзлаштириш ёки мавжуд намуналарни такомиллаштириш мақсадида 
фойдаланишдан иборатдир. ТКИ жараёнида илмий-тадқиқотлар техникавий 
таклифларга айланади. Фан ва ишлаб чиқаришнинг уйғунлашган тизимида 
бундай айланиш тархи 1-расмда келтирилган. 
Фундаментал ва амалий ИТИларни бажариш жараёни бир қатор 
асосий босқичларни ўз ичига олади. Улар муайян мантиқий кетма-кетликда 
жойлашади.