Ўзбекистон республикаси олий ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент молия институти

1.4. Назарий тадқиқот методлар. 
Назарий тадқиқот методларига умумлаштириш, аксиоматик ва 
абстракциялаш методлари киради. 
Умумлаштириш деб умумий ҳолатни шаклланиши ва объектлар 
мажмуасидаги энг аҳамиятли муносабатларни аниқлаш методига айтилади. 
Умумлаштириш янги илмий тушунчаларни ҳосил бўлиши ва янги қонун ва 
назарияларни шаклланиши учун восита ҳисобланади. 
Аксиоматик метод - аксиомаларга, яъни исботсиз қабул қилинган 
муқаррар ҳолатларга асосланади. Унда назария, дедукциядан фойдаланилган 
ҳолда мантиқий исботлар ёрдамида яратилади. Бу илмий билимларни ташкил 
этилиши ва бир тизимга келтирилишидаги энг талабчан ва аниқ методдир. У 
кўпроқ назарий фанларни ривожланишда ишлатилади.
Абстракциялаш 
методи- 
объектни 
аҳамиятсиз 
хоссолардан 
узоқлаштириб, тадқиқодчини қизиқтирувчи баъзи бир томонларини ажратиб 
олишга асосланади. Абстракциялаш методи 2 та босқичга бўлинади. 

---

63 
1-босқичда эътиборга олинмаса ҳам бўладиган омиллар аниқланади. 2- 
босқичда объектни хоссаларга унча бой бўлмаган соддалаштирилган модел 
билан алмаштирилади. 
Абстрактлаштириш сезишдан хаёлий образга ўтишдаги билиш 
жараёнининг муҳим босқичидир. 
Форматлаштириш – у объектни бирор –бир сунъий тилнинг (масалан 
математика, химия ) белгиси шаклида тасвирлаш орқали ўргатишга имкон 
беради. Ушбу метод муаммони умумий ҳолда ечиш имконини беради.Бунда 
объектнинг эътиборли томонлари математик термин ва тенгламалар билан 
ифодаланади. Кейин улар билан қоидалар ёрдамида амаллар бажарилади. 

---

64 
ГЛОССАРИЙЛАР 
 
Атамани ўзбек 
тилида 
номланиши 
Атаманинг 
ингилиз