Tajriba ishi № 4
Tog` jinslarining karbonatli koeffitsientini aniqlash
Ishdan maqsad : Tog` jinsini karbonatli koeffitsientini tajriba yo`li orqali toppish.
Nazariy qism : F.Q geotehnologik usulda qazib olishda YOTE foydalanilayotgan quduqlarning samaradorligini saqlash maqsadida quduqlarda kislatali tozalashva qayta ishlash olib boriladi. Bu jarayonda asosiy ko`rsatkich bo`lib quduq yonida joylashgan tog` jinslarining kimyoviy mineralogik tarkibi hamda ularning kollektor xususiyatlari quduqning ishchi holatini saqlab turishda eng asosiy ko`rsatkichlardan biri, Bunda tog` jinslarining karbonatli ko`rsatkichlari eng muhim omillardan biri tog` jinslarida karbonatlikni o`rganish HCL (xlorid kislata) bilan tozalash uchun quduqning filtrlanish xususiyatini oshirish uchun foydali g`ovakliklar darjasini ko`tarish uchun hamda blokdagi jarayonning samaradorligini ta`minlash uchun kerak bo`ladi. Karbanatli miqdoriga qarab blokda va konda ishqorlanish tizimi va rejimini tanlab olishda ishlatiladi.
1 t tog` jinsida 1 necha kg karbanatlar bo`ladi.Ca CO3 ohaktosh. KCO3 kaliy karbanat Fe CO3 siderit. Mg CO3 Magniy karbanat u % larda o`lchanadi.
Karbanatlar 2 % dan oshiq bo`lsa 2- 4 g/litr passiv ishqorlash biz bunda kamroq kislata qo`shamiz.
CO3 ≤ 2% aktiv ishqorlash rejimi . KCO3 – potash.
Ca CO3 + 2HCL = CaCl2 + H2O + CO2
HCL asosan ohaktosh va dolomitlar bilan reaksiyaga kirishadi. Bu jarayonda hosil bo`lgan tuzlar suv bilan birgalikda quduqdan chiqarib tashlanadi. Bu jarayon karbonatlarning xlorid kislatada amalga oshadi. Qolgan gaz esa Karbonat Angidrid CO2 erkin holatda chiqib ketadi.
Karbonatli koeffitsienti bu tog` jinsi tarkibidagi karbanatlar massasini shu tog` jinsi massasi nisbatiga aytiladi.
Karbanatlik miqdorini toppish formulasi tog` jinslaring karbanatlik miqdorini gazometrik usulda toppish formulasi quyidagi qismlardan iborat.
Termostat.
Kolba (reaksiya beruvchi)
Zmeyevik --~~~--
Byuretka – 0,2 sm3 dan bo`lib bo`lingan u hajm o`lchagich.
Shisha silindr.
Suyuqlikni tenglashtirish idishi.
HCL uchun byuretka.
Kislatani ochish jumragi.
Suyuqliklarni tenglashtirish jumragi.
Ishni bajarish tartibi.
Barometrik bosimni o`lchash.
Termostatdagi tempraturani maromlashtirish.
Konsentrik 4-5 trubkalardan 6 shisha suv to`ldirish.
Bu ish idishlardagi sathlarni maromlashtirish uchun amalga oshiriladi.
4 byuretkadagi suvning sathi o`lchanadi.
Ish olib boriladigan tog` jinsining massasi o`zgarmaydigan holatga kelguncha 105 -107 C da quritiladi. Shundan so`ng namuna mayda qum ko`rinishiga kelguncha maxsus qurilma yordamida maydalanib olinadi.
Hosil bo`lgan namunadan bir qism olinadi tahminan 0,5 gram
Maydalab olingan tog` jinsi 2 – kolbaga solinadi va uning og`zi mahkam qilib yopiladi.
Jo`mrak 8 ni yopkan holda 7- byuretkaga HCL solamiz.
7 byuretkadagi kislatani miqdorini o`lchab olamiz.
10. Shundan so`ng 8 jo`mrakni tezda ochib kislataning bir qancha miqdorini tog` jinsini qoplab olguncha 2 kolbaga solamiz.
11. 8 jo`mrakni tezda yopamiz.
12. 7 – byuretkada qolgan kislta miqdori o`lchanadi.
13. Tog` jinsidan ajralib chiqqan gaz 3- zemeykdan o`tib 4- byuretka tomon harakatlanadi hamda uning ichidagi suvni itarib shisha idish ichiga yo`naltiradi.so`ngra o`zgargan suvlarning sathlari tenglashtirish uchun 6 – shisha idishdan (byuretkadan) gaz kelgan shisha ichiga 9 jo`mrakni ochib suv sathlarini tenglashtiramiz. Bu jarayon to`xtamaguncha amalga oshiriladi.
14. 4 byuretkadagi suvning miqdori o`lchab olinadi.
15. Hamma o`lchab olingan qiymatlar SI ga o`tkazilib jadvalga kiritiladi.
Vk=Vk2 – Vk1
V= Vsuv 1- Vsuv 2
VCO2= V-Vk
K=
Kattalik nomlari
|
Belgilanishi
|
Olingan qiymat №1
|
Olingan qiymat №2
|
Olingan qiymat №3
|
Olingan tog` jinsi massasi
|
M
|
0,5 (2 gr)
|
1 (2 gr)
|
1,5 (2 gr)
|
Buyeretkadagi suv hajmi (t.oldin)
|
Vsuv 1
|
1 sm3
|
1,4 sm3
|
1,8 sm3
|
B.suvning hajmi t.keyin
|
Vsuv 2
|
1,2 sm3
|
16
|
2 sm3
|
Kislataning miqdori t.oldin
|
Vk1
|
2 ↓
|
2,4 ↓
|
2,8
|
Kislataning miqdori t.keyin
|
Vk2
|
2,1 ↓
|
2,5 ↓
|
2,9
|
Barometrik bosim
|
Pa
|
105 Pa
|
105 Pa
|
105
|
Termostatdagi tempratura
|
to
|
22oC
|
22oC
|
22oC
|
CO2 gazining zichligi
|
ρ
|
2*10 -3
P/ sm3
|
→
|
→
|
Karbonatli koeffitsient
|
k
|
?
|
?
|
?
|
Vsuv= 1,2 -1 = 0,2 sm3
Vk= 2,1 – 2 = 0,1 sm3
VCO 2 = 0,2 – 0,1 = 0,1 sm3
K = = = 0,09 * 10 -3 = 0,00009
1) Vsuv= 1,6 -1,4= 0,2 sm3
Vk= 2,5– 2,4 = 0,1 sm3
VCO 2 = 0,2 – 0,1 = 0,1 sm3
K = = = 0,04* 10 -3 = 0,00004
1) Vsuv= 2 -1,8= 0,2 sm3
Vk= 2,9– 2,8 = 0,1 sm3
VCO 2 = 0,2 – 0,1 = 0,1 sm3
= = = 0,03* 10 -3 = 0,00003
Do'stlaringiz bilan baham: |