Zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti

Aniq real ta‘rif
predmetlarning 
muhim belgilarini to‗g‗ridan-to‗g‗ri ko‗rsatib beradi. 
Noaniq real ta‘rifda
esa tushunchaning 
mazmuni yordamchi vositalar orqali ochib beriladi. Masalan, 
O‗qigan parchamizda notanish 
terminlar uchrab qolganda, uning ma‘nosini lug‗atdan foydalanmasdan, boshqa so‗zlarning 
ma‘nosiga qarab aniqlashimiz mumkin. 

---

285 
Aniq real
ta‘rifning ikkita asosiy turi mavjud:
1) yaqin jinsi va tur belgisini ko‗rsatish orqali, ta‘riflash; 
2) genetik ta‘rif. 
YAqin jinsi va tur belgisini ko‗rsatish orqali ta‘riflash real ta‘rifning eng ko‗p ishlatiladigan 
turi bo‗lib, u ikkita bosqichdan tashkil topadi. Birinchi bosqichda aniqlanuvchi tushunchaning yaqin 
jinsi topiladi. Shu tariqa uning mazmuni qisman ochib beriladi. Ikkinchi bosqichda aniqlanuvchi 
tushunchaning Shu jinsga kiruvchi boshqa tur tushunchalardan farqi aniqlahadi, ya‘ni uning tur 
belgisi ko‗rsatiladi. Shu tariqa mazkur tushuncha mazmunining qolgan qismi ochib beriladi. 
Masalan, 
bizning oldimizda «Metafora» tushunchasining mazmunini aniqlash vazifasi turibdi, 
deylik bunda, avval aniqlanuvchi tushunchaning yaqin jinsi topiladi: u «so‗z» tushunchasidir.
«Metafor aso‗zdir» deyish bilan «So‗z» tushunchasi mazmunida fikr qilinadigan muhim 
belgilarining metaforaga ham tegishli ekanligini ko‗rsatamiz, ya‘ni «metafora» tushunchasi 
mazmunini tashkil etuvchi umumiy belgilarni aniqlaymiz. Ko‗chirma ma‘noda ishlatilishi esa, 
metafora sifatida ishlatilayotgan so‗zning tur belgisi, ya‘ni individual belgisi hisoblanadi. Bu tur 
belgini yaqin jinsga qo‗shib «
Metafora ko‗chirma ma‘noda ishlatiladigan so‗zdir
» degan to‗la ta‘rif 
hosil qilamiz. Shu tariqa eng qisqa yo‗l bilan, ya‘ni yaqin jinsi va tur belgisini ko‗rsatish bilan 
tushunchaning mazmunini aniqlaymiz.