Zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti

Umuminsoniy qadriyatlar
. Hozirgi sharoitga tatbiqan muayyan 
universal asos sifatidagi «Yangi 
insonparvarlik»ning mohiyati er kurrasida yashovchi barcha odamlarning muhim manfaatlarini aks 
ettiradigan va Shu sababli butun dunyoda umumiy qadriyatlar sifatida idrok etiladigan borliq me‘yorlari va 
tamoyillarini qaror toptirishdan iborat
. Bunday qadriyatlarning ayrimlari ilk bor jahon dinlarida 
umuminsoniy qoidalar sifatida ta‘riflangan.
Keyinchalik muayyan inson dunyoviy axloq va qadriyatlar umumiy tizimini yaratishning boshlang‗ich 
tayanch nuqtasiga aylandi. Bu odamlar, davlatlar va xalqlar o‗rtasidagi munosabatlarda axloq «oltin 
qoidasi»ni ro‗yobga chiqarish mumkinligi va zarurligini e‘lon qilgan Forobiy, Ibn Sino, T.Gobbs, 
P.Gassendi, M.Volter, J.J.Russo, I.Kant, G.Gerder va boshqa mutafakkirlar etikasida ayniqsa bo‗rtib 
namoyon bo‗ldi. Uning bizgacha turli ko‗rinishlarda etib kelgan mazmuni Volter bayonida barcha odamlarga 
qaratilgan insoniy chorlov sifatida yangraydi: «O‗zing bilan qanday muomala qilishlarini istasang, boshqalar 
bilan Shunday muomala qil». Ayni Shu XVII asrda ingliz liberalizmining yorqin vakili J.Lokk (1632-1704) 
insonning uzviy huquqlari (yashash, erkinlik, mulk huquqi va b.) daxlsiz ekanligi haqidagi g‗oyani ilgari 
surdi. Alisher Navoiy o‗zining mashhur «erkinlik», «tenglik», «birdamlik», «adolat» shiorlarini e‘lon qilib, 
odamlarning umuminsoniy qadriyatlarga bo‗lgan ishonchini mustahkamladi. 
Ular to‗la holda BMT Bosh Assambleyasi 1948 yil 10 dekabrda qabul qilgan Inson huquqlari 
umumjahon deklaratsiyasida o‗z ifodasini topdi va 1975 yilda xalqaro Xelsinki bitimi bilan tasdiqlanib, 
jahon hamjamiyati tan oluvchi umumiy normaga aylandi.
Xulosalar.
Insoniyat o‗zini o‗zi tashkil etuvchi jonli tizim sifatida o‗z mavjudligi uchun kurash olib 
bormoqda, yaxshiroq kelajakka erishishga harakat qilmoqda. Bunda hozirgi globallashuv jarayonlari va ular 
Yuzaga keltirayotgan turli muammolar insoniyat oldida tarqoqlik va ixtiloflarni engib, o‗z birligi sari harakat 
qilish, ayni vaqtda madaniyatlar, asriy an‘analarning o‗ziga xosligini, ayrim millatlar va xalqlarning 
xususiyatlarini saqlashdan boshqa chora qoldirayotgani yo‗q. 
Bunday birlaShuvga esa, faqat umuminsoniy 
qadriyatlarni e‘tirof etish va ularga rioya qilish orqali erishish mumkin.