Zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti

1.4-mavzu. Borliq – falsafaning fundamental kategoriyasi. 
Borliq tushunchasining tahlili. Falsafa tarixida borliq muammosi. Borliq va yo‗qliq 
dialektikasi. Borliq shakllarining tasnifi: tabiat borlig‘i va ma‘naviy borliq. ijtimoiy borliq va inson 
borlig‘i. Virtual borliq tushunchasi. Energiya - borlik shakli. Olamning birligi, chekliligi va 
cheksizligi. Substantsiya va substrat tushunchasilari. Materiya tushunchasi va uning tashkillaShuv 
darajalari. Olamning paydo bo‗lishi va evolyutsiyasi. In‘ikos nazariyasi va uning darajalari, 
shakllari.
Moddiy ob‘ekt tizim sifatida. Geotsentrik va nogeotsentrik moddiy tizimlar. Kengayuvchi 
olam gipotezasi. Qizil siljish va torsion maydonlar. Universal kosmik galogramma. Harakat - 
materiyaning yashash sharti. Abadiy harakat, o‗zgarish va harakatsizlikning o‗zaro nisbati. 
Harakatning tiplari va shakllari. Harakatning mutlaqligi va sokinlikning nisbiyligi. Makon va vaqt - 
borliqning fundamental shakllari. Falsafa tarixida makon va vaqtga substantsional va relyatsion 
yondashuvlar. Ijtimoiy makon va ijtimoiy vaqtda tarix vaqti va davr ruhining mutanosibligi. 
Individual vaqt inson mavjudlik vaqti sifatida. O‗z-o‗zidan tashkillaShuv - materiyaning atributi