Ўзбекистон Республикаси Марказий банки

Реал фоиз ставкалари динамикаси
Қайта молиялаш ставкасининг реал қиймати билан иқтисодиётдаги реал 
фоиз ставкалари орасида сезиларли даражада боғлиқлик мавжуд. 2017 
йилнинг учинчи чорагидан бошлаб ушбу ставкаларнинг манфий даражага 
пасайиши кузатилди. Ўз навбатида, манфий реал фоиз ставкаси аҳоли ва 
бизнес вакилларининг жамғариш фаоллигини пасайтирди ва истеъмолни 
рағбатлантирди. 
2018 йилдан бошлаб реал фоиз ставкалари ошиши кузатилиб, номинал 
фоиз ставкаси ва инфляция ўртасида салбий фарқ қисқарди. Фоиз ставкалари 

---

56 
бўйича 
ижобий 
тенденциянинг 
мавжудлиги 
фоиз 
каналининг 
ривожланаётганлигини кўрсатмоқда.  
Реал фоиз ставкалари динамикаси
Марказий банкнинг қайта молиялаш ставкаси оширилиши, энг аввало, 
банклараро пул бозоридаги фоиз ставкаларига таъсир этди. Банклараро пул 
бозоридаги фоиз ставкалари ўсиши билан банкларнинг депозит ҳамда кредит 
фоиз ставкалари ошиб борди.
2018 йилнинг учинчи чораги охирида реал фоиз ставкалари ижобий 
(мусбат) шакллана бошлади.
Кредит канали. Марказий банк ички нархлар барқарорлиги, 
банк тизими молиявий мустаҳкамлигини таъминлаш ва узоқ 
муддатли 
истиқболда 
иқтисодий 
ўсишни 
қўллаб-қувватлаш 
мақсадларидан 
келиб 
чиқиб 
тижорат 
банклари 
томонидан 
иқтисодиётга ажратилаётган кредитлар ҳажмини ва самарадорлигини 
ўрганиб боради. Бу билан пул-кредит сиёсати ва пруденциал назорат 
инструментларини қўллаш орқали тижорат банкларининг кредитлаш 
фаоллигига таъсир кўрсатади.
Ўз навбатида, тижорат банклари томонидан иқтисодиётга 
берилаётган кредитлар ҳажми ялпи талаб ва таклифга таъсир 
кўрсатиш орқали инфляция даражасининг ўзгаришига сабаб бўлади.
2018 йилда иқтисодиётда бизнес ва инвестицион фаолликнинг 
ортиши 
натижасида 
иқтисодиётга 
ажратилаётган 
кредитлар 
ҳажмининг жадал суръатларда ўсиши кузатилди. 

---

57 
Мазкур даврда миллий валютада ажратилаётган кредитлар 
ҳажмининг ошиш тенденциясини бир томондан давлат мақсадли 
дастурлари доирасида давлат маблағлари ҳисобидан имтиёзли 
кредитлар миқдорининг ошиши, иккинчи томондан тижорат банклари 
томонидан жисмоний шахсларга ажратилаётган юқори даромадлилик 
даражасига эга бўлган истеъмол кредитлари ҳажмларининг ўсиши 
билан изоҳлаш мумкин.
2.4.9-
расм