Ўзбекистон республикаси иқтисодиётининг рақобатбардошлигини белгиловчи омиллар ва улар ўзгаришининг таҳлили мундарижа

5-расм. Ўзбекистонда маҳаллийлаштириш бўйича амалга оширилган лойиҳалар ва уларда иштирок этган корхоналар сони.³⁰

Ишлаб чиқаришни маҳаллийлаштириш жараёнлари самарадорлигини баҳолашда импорт ўрнини босиш самараси кўрсаткичи муҳим ўрин тутади. Импорт ўрнини босиш самараси маҳаллийлаштириш жараёнини амалга ошириш орқали ишлаб чиқарилган маҳсулотлар ва кўрсатилган хизматлар натижасида тежалган импорт маҳсулотлари қиймати орқали намоён бўлади.

Агар мамлакатимизда маҳаллийлаштирилган маҳсулотлар ишлаб чиқариш ҳажми 2013 йилда олдинги йилга нисбатан 1,2 баробар ўсган бўлса, сўнгги 3 йилда қарийб икки баробар ошди. Натижада 2013 йилда 1282 янги иш ўринлари яратилиб, импорт ўрнини босиш самарадорлиги 5,3 млрд. долл.ни ташкил этди (6­расм).



Изоҳ: * - маълумот мавжуд эмас, ** - автомобилларсиз.


6-расм. Ўзбекистонда ишлаб чиқаришни маҳаллийлаштириш жараёнлари натижалари.³¹

Шунингдек, 2013 йилда маҳаллийлаштирилган тайёр маҳсулотлар, бутловчи буюмлар ва материалларга нисбатанқўлланилган солиқ имтиёзлари ҳажми 71,7 млрд. сўмни, қўлланилган божхона имтиёзлари ҳажми эса 487,0 млрд. сўмни ташкил этди.

Ишлаб чиқаришни маҳаллийлаштиришни чуқурлаштириш ва тармоқлараро саноат кооперациясини кенгайтириш иқтисодий ўсиш ва иқтисодиётни таркибий жиҳатдан ўзгартиришнингэнг муҳим манбаи ва омилидир.
7-расмдан кўришимиз мумкинки, мамлакатимизда маҳҳаллийлаштириш дастурининг шакланиши 2 этапдан иборат бўлиб, ўз ичига жами 13 та босқични олади. Шу билан бирга, юқоридаги мажбурий мезонларга мос бўлган ва халқаро сифат бошқарув тизимини жорий этган ҳамда экспортбоп маҳсулот ишлаб чиқарадиган корхоналар Дастурга киритиш ҳуқуқига эга бўлишади.


7-расм. Ўзбекистонда маҳаллийлаштириш дастурининг шаклланиши.³²
Мамлакатимизда маҳаллийлаштириш дастурида ҳудудлардан энг юқори улушга Самарқанд 22,9%, Тошкент вилояти 17,5%, Наманган 13,9%, Андижон 13,5% га тенг, энг паст улушларга эса Сурхондарё 0,2%, Навоий 0,3%, Қорақалпоғистон 0,3% га тенг. Демак, бундай ҳудудларда самарали чора-тадбирлар ишлаб чиқилишини тақозо этади (8-расм).