Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалик вазирлиги андижон қишлоқ ХЎжалик институти

 
Боғбоп тупроқ фрезалари
Тупроқни ўта майн ҳолатга келтириб майдалаш бўйича тупроқ 
фрезасига тенг келадиган машина йўқ. Фреза барабани 18-расмда 
кўрсатилган. Вал 
1 
га диск 
3 
ва 
4 
лар бикр ўрнатилиб, уларга пичоқ 
2 
лар қотирилган. Пичоқ шаклан турли кўринишда (Л ҳарфига 
ўхшаш, илгаксимон) тайѐрланган бўлиши мумкин. Илгарилатиб 
судралаѐтган барабан, тракторнинг қувват олиш валидан келаѐтган 
ҳаракат ҳисобига, ўз ўқи атрофида мажбуран айланади. Натижада, 
пичоқлар юпқа тупроқ қириндисини ердан ажратиб олиб, орқа 
томонга ирғитади. Ирғитилаѐтган тупроқ ғилоф 
8 
га урилиб, ерга 
тушади. Қиринди қалин- лигини 2 мм дан 12 мм гача ўзгартириш 
имкони бўлганлиги сабабли, бегона ўтлар ҳам майдаланиб 
ташланади. Қириндининг қалинлиги пичоқ учининг айланма чизиқли
тезлиги агрегат тезлигидан неча маротаба катта бўлишига бо ғлиқ. 
Барабан ўзгармас тезликда айланаѐтган бўлса, агрегат тезлигини 
камайтириб, қиринди юпқароқ бўлишига эришиш мумкин бўлади. 
Боғбоп тупроқ фрезалари осма ѐки тиркалма турларда ишлаб 
чиқарилади. 19-расмда боғбоп минитракторга осма фрезани ўрнатиш 
схемаси келтирилган. 
 
18-расм.
 
Тупроқ фрезаси:
а 
— фреза барабани; 
б 
— технологик иш жараѐни схемаси: 
1
— вал;
2 
— пичоқ; 
3,4 — 
дисклар; 
5
— осиш устуни;
6, 7 
— редукторлар;
8 
— 
ғилоф;
9 —
хаскаш;
10 — 
чуқурликни созлагич; 
11 
— таянч 
ғилдираги. 
Тракторнинг қувват олиш валига уланган силиндрик редуктор 
1
дан ҳаракат кардан вал 
2 
орқали конуссимон редуктор 
4 
га 
узатилади. У ердан айланма ҳаракат кардан вал 
5 
ѐрдамида фреза 

---

33 
барабанига келтирилади. Фреза барабанидаги дискларга чап ва ўнг 
томонга букилган пичоқлар жуфт сонли қотирилганлиги сабабли, 
улар ўзаро мувозанатда бўлишади.