PLUGNING ASOSIY O‘LCHAMLARINI ANIQLASH
Korpusning asosiy o‘lchami bo‘lmish qamrov kengligi 1-qismda aniqlangan.
Topshiriqda berilgan traktorning tortish kuchi - P qiymatiga asosida plug
korpuslari soni (n) quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
n =
𝜆𝑃
𝑞𝑎𝑏
(4)
n =
𝟏.𝟒∗
𝟑𝟗𝟐𝟕𝟎𝟕𝟐𝟖𝟐𝟓
𝟕,
𝟑𝟕
∗
𝟒𝟏𝟐𝟖
∗
𝟓𝟓𝟒𝟎
=
𝟒. 𝟓𝟑, 𝟗𝟖
Bu yerda
λ=
0,83...0,95 - traktor tortish kuchidan foydalanish koeffitsienti;
- plugning solishtirma
qarshiligi,
N/
sm
2
a - berilgan shudgorlash chuqurligi, sm;
b- korpusning qamrov kengligi, sm.
Hisoblab aniqlangan korpuslar sonini, 1,2,3...10 va h.k sonlar qatoridagi
sonlarning biriga mos keladigan, butun kichik songa yaxlitlanadi va
4
qabul qilinadi.
Keyin plugning qamrov kengligi aniqlanadi.
B=b*n (sm)
B=
5540
*4
.5
=
122080
sm
Plugning og‘irligi
G
pl
= M*g*n
Bu yerda: M=M
y
ab – plugning keltirilgan massasi, kg;
M=M
y*
a*b=0,15*
4141
*
5560
=
338369
kg
M
y
– korpus bilan ishlov berilayotgan qatlamning bir birlik ko‘ndalang kesim
yuzasiga to‘g‘ri keladigan plugning solishtirma massasi, hisob-kitob ishlarida M
y
=
0,12 ... 0,17 N/sm
2
qabul qilish mumkin; Biz buni 0,15 deb qabul qilamiz.
g=9,81
m/sm
2
– jismning erkin tushish
tezlanishi.
G
pl
=
338369
*9,81*4=
14 48013 273
N
Bundan chiqqan qiymatni ya`ni
14 48013 273
N ni kg da qabul qilsak
1 3271
448
kg kelib chiqadi.
Plug ramasining balandligi – H
P
, uning shudgorlash paytida tuproq qatlamining
ag‘darilishiga xalaqit bermaslik sharti asosida tanlanadi (7-rasm) va quyidagi ifoda
yordamida aniqlanadi.
H
r =
0,8*(a+b) sm
H
r =
0,8*(
4128
+
5540
)=
54.476,8
sm.
Отформатировано: Отступ: Первая строка: 0,16 см
Отформатировано: По центру
Plugning yon tamonidan, ya’ni bo‘ylama-vertikal tekislikdagi ko‘rinishidagi
korpuslar orasidagi masofa l
k
ag‘darilayotgan tuproq qatlami, o‘simlik qoldiqlari va
boshqalar korpuslar orasiga tiqilib qolmasligini ta’minlash maqsadida quyidagicha
aniqlanadi.
l
k =(
2,2...2,5)*b
2,
45
deb qabul qilsak
quyidagi qiymatga ega bo`lamiz.
l
k =
2,
45
*
5540
=
100132
Korpuslar tirak taxtasi ishlayotgan plugni yon tomonga burilmasdan ravon
xarakatlanishini ta’minlash uchun xizmat qiladi. Agarda tirak taxtasining
o‘lchamlari yetarli darajada bo‘lmasa, plugning orqa korpuslari shudgorlanmagan
tomonga burilgan holatda harakat qiladi. Natijada, shudgorlash sifati yomonlashib,
energiya sarfi oshadi.
Plug ishlayotganida yuqoridagi holat ro‘y bermasligi uchun tirak taxtaning
shudgor devoriga bo‘lgan bosimi 5 N/sm
2
dan oshmasligi, uzunligi (l
TT
) orqada
o‘rnatilgan korpus bilan ag‘darilayotgan qatlamning ag‘darilishiga to‘siq
bo‘lmasligi, balandligi esa b
TT
shudgorlash chuqurligining 60 % dan oshmasligi (b
TT
0,6a
max
) kerak. Shularni hisobga olib, trak taxtaning uzunligi va balandligi
quyidagi formulalar yordamida aniqlanadi.
l
TT
=l
k+
0,5*a
max
-b (sm)
l
TT
=1
3200
+0,5*
4128
-
5540
=
7497,5
sm
b
TT
≤ 0,6*a
max
b
TT
≤0,6*
4128
=
16.824,6
sm
Plugning ishga tushirilgan holati sxemasini qurish, uning yon ko‘rinishini
shakillantirishdan boshlanadi.
Shudgorlash agregetining ishchi holati sxemasini chizish uchun “vatman”
qog‘ozining o‘rtasidan gorizantal chiziq o‘tkaziladi va A harfi bilan belgilab, uni
shudgor tubi deb qabul qilinadi (7-rasm). A chizig‘idan yuqoriga, tanlangan
masshtabda a
max
– ishlov berish chuqurligiga teng bo‘lgan balandlikda B chizig‘i
(dala yuzasini bildiruvchi chiziq) va H
P
balandlikda (ramaning balandligi) S chizig‘i
chiziladi.
Qog‘ozning o‘ng chetidan taxriban 90 ... 100 mm masofa o‘lchanib, A
chizig‘ida oxirgi korpus lemexi tumshug‘ining uchi D nuqta belgilanib, D nuqtadan
orqaga l
TT
masofni o‘lchab qo‘yiladi va tirak taxtaning chetki “
” nuqtasi
belgilanadi. Ushbu ikki nuqta va korpusning tanlangan masshtabda tayyorlangan
yon ko‘rinishning “shablon” yordamida uning sxemasi chiziladi.
Keyingi korpuslar sxemasini qurish uchun, korpuslar orasidagi masofa
l
K
ni
o‘lchab (masshtabda) olinadi va A chizig‘idagi D nuqtadan chizma qog‘ozining
chap tamoniga ketma – ket o‘lchab qo‘yiladi va korpuslarning joyi aniqlanadi.
Shablon yordamida korpuslar sxemasi chiziladi. Keyin, traktor osish
mexanizmining chizmasi quriladi. Buning uchun 2-sharnirning (7-rasm) o‘rni, ya’ni
birinchi korpus lemexi tumshug‘i uchidan A chiziqqa perpendikulyar chiziq
o‘tkazilib, uning plug ramasini bildiruvchi (S chizig‘i) chiziq bilan kesishgan
nuqtasi (2) belgilanadi. 9 yoki 10-rasm va 1, 2 ilovalardagi ma’lumotlar asosida
traktorning osish mexanizmi sharnirlari (1, 2, 3, ... 10) ning o‘rni aniqlanadi.
Masalan, V chizig‘idan yuqoriga H
1
= r
k
– y
1
masofada E chizig‘i o‘tkaziladi. Ilgari
belgilangan 2-sharnirni makaz etib pastki tortqining vertikal tekislikdagi uzunligi R
masofasi bilan yoy chizilib, yoyning E chizig‘i bilan kesishgan nuqtasida 1-sharnir
belgilanadi. 1 va 2-sharnirlar o‘zaro tutashtirilib 1-2 bo‘ylama tortqining chizmasi
hosil qilinadi. 1-sharnirdan chap tomonga X
1
(6-rasm, 2va 3ilova), dala yuzasi
chizig‘idan yuqoriga r
k
masofalarni qo‘yib, traktor orqa g‘ildiragining markazi O
nuqtasi topiladi.
2-ilovada keltirilgan o‘lchamlardan foydalanib, 4, 5, 6, 7, 8, va 10 –
sharnirlarning joyi topiladi.
2-sharnirdan rama chizig‘i (S)ga perpendikulyar o‘tkazilib, unga plugning osish
qurilmasi balandligi - 2-3 ustunning uzunligi qo‘yiladi (2-ilova). 3-va 4 sharnirlar
birlashtirib, 3-4 markaziy tortqining kerakli xolati va uzunligi topiladi. Shundan
keyin agregatning ust ko‘rinish sxemasini qurishga o‘tiladi. Buning uchun A
chizig‘idan 50-60 mm pastroqdan plugning oldingi o‘tgishida qoldirilgan shudgor
devorni belgilovchi M chizig‘i o‘tkaziladi. Undan pastroqda oraliq masofalari
korpus qamrov kengligi b ga teng bo‘lgan masofada M
1
, M
2
…M
n
chiziqlar
o‘tkaziladi.
M
1
chizig‘iga birinchi korpus lemexi uchining tasviri tushirilib, berilgan
burchagi ostida lemex tig‘ini bildiruvchi chiziq o‘tkaziladi.
