Ўзбекистон республикаси ќишлоќ ва сув хўжалиги вазирлиги


-жадвал Ќишлоќ хўжалиги ва мелиорация фондларининг 1 га ерга тўѓри келиши, минг сўм



Download 0,77 Mb.
bet19/83
Sana21.06.2022
Hajmi0,77 Mb.
#689550
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   83
Bog'liq
r4sxim

3.4-жадвал
Ќишлоќ хўжалиги ва мелиорация фондларининг 1 га ерга тўѓри келиши, минг сўм



Вилоятлар

Ќишлоќ хўжалиги асосий фондлари, минг сўм

Мелиорация ва сув хўжалиги асосий фондлари, минг сўм

Жами асосий фондлар, минг сўм

Ќораќалпоѓистон Республикаси

104,4


46,58


150,98


Андижон

485

29

514,0

Бухоро

248,6

59,3

307,9

Жиззах

45,87

17,3

63,17

Ќашќадарё

38,76

30,78

69,54

Навоий

35,6

8,26

44,2

Наманган

210,8

12,93

223,73

Самарќанд

79,38

15,0

94,38

Сурхондарё

179,47

17,12

196,59

Сирдарё

76,42

20,48

96,90

Тошкент

186,53

7,69

194,22

Фарѓона

334,98

14,09

349,07

Хоразм

130,53

27,9

158,02

Жами

39,89

22,07

61,96

Мелиоратив фондларни табиий кўрсаткичларда мавжудлиги тўѓрисидаги маълумотлар мелиорацияни оптимал режалаштириш ва тизимлаш учун ќўлланилади.
Мелиорация фондлари ћисоби инвентаризация ва паспортлаштириш йўли билан амалга оширилади. Инвентаризация-асосий фондларнинг улар ќиймати кўрсатилган ашёвий шаклини бир йўла ћисобга олишдир. Асосий воситалар саќланишини уюштириш ва назорат ќилиш учун ћар бир инвентар объектига инвентар раќами ќўйилади. Паспортлаштириш – мелиорация фондларининг миќдори ва техника ћолатини аниќлашга ќаратилган энг кенг тадбирдир. Паспортларда фондларнинг техник тавсифномаси кўрсатилади.

3.2. Асосий фондлар эскириши ва амортизацияси




Асосий фондлар ишлаб чиќаришда ќатнашиб, табиий кучлар таъсирида ўз хусусиятлари ва жисмоний сифатларини, аста-секин йўќотиб боради, яъни жисмоний эскиришга учрайди. Жисмоний эскириш–бу асосий фондларнинг ўз техник-ишлаб чиќариш хусусиятлари ва истеъмол ќийматини йўќотишидир.
Моддий эскириш истеъмол ќилиш ва истеъмол ќилмаслик натижасида ћам содир бўлиши мумкин. Биринчи ћолда мећнат воситалари ишлаб чиќариш жараёнида механик эскиришга учрайди. Иккинчи хил эскириш табиий шароитлар таъсирида содир бўлади. Шунинг учун жисмоний эскиришга ишлаб чиќаришда фойдаланилиши ёки фойдаланмаслигидан ќатъий назар барча асосий фондлар учрайди.
Сув-мелиорация хўжалигида асосий фондларнинг истеъмол ќилинмаслик туфайли эскириши ўз ћажмига кўра гоћо истеъмол ќилинганидан анча ортиб кетади. Бу нарса ишлаб чиќаришнинг мавсумийлиги ва ишлаб чиќаришга табиий шароитлар таъсири билан шартлангандир.
Асосий фондлар жисмоний эскиришдан ташќари маънавий эскиришга ћам учрайдики, бу нарса асосий фондларнинг ќадрсизланишида ёки тўла-тўкис жисмоний эскиришгача ишлаб чиќариш жараёнидан чиќиб ќолишида ифодаланади.
Мећнат воситалари муттасил янгиланиб туриши заруриятини туѓдирадиган техника тараќќиёти маънавий эскиришнинг моддий асосидир. Барча мелиорация ва ќишлоќ хўжалиги фондлари, аввало машина ва ускуналар маънавий эскиришга учрайди.
Фондлар маънавий эскиришининг асосий сабаби, янги мећнат воситаларининг анча юќори унумдорлиги ва улар ишларининг паст таннархидир. Маънавий эскириш ќиймат кўринишда ќуйидаги икки шаклда намоён бўлади:
1. Асосий фондларнинг уларни ишлаб чиќариш арзонлашиши туфайли ќадрсизланиши.
2. Асосий фондларнинг янги, анча юќори унумли техника яратилиши туфайли ќадрсизланиши.
Биринчи хил маънавий эскиришдан, йўќотишлар техника ишлаб чиќарадиган тармоќларда мећнат унумдорлиги ошиши муносабати билан бир типдаги машина ва ускуналар улгуржи баћолари ўзгаришига кўра аниќланади.


,

бунда: УмI – биринчи хил маънавий эскириш, сўм йил;


Цц ва Цн – эскирган ва янги техника улгуржи баћоси, сўм;
Тн – техника хизмат ќилишининг меъёр муддати, йиллар.
Иккинчи хил маънавий эскиришдан йўќотишлар ћажми маънавий эскирган техника тиклаш ќийматининг мазкур техника дастлабки ќийматидан оѓишига кўра аниќланади. Тиклаш ќийматини янги техника иши таннархини ва эскирган техника иши таннархини ифодалайдиган коэффициентини ќўлланган ћолда ћисоблаб чиќиш мумкин.


,

бунда: Ум2 – иккинчи хил маънавий эскириш, сўм /йил;


Сп – эскирган техниканинг дастлабки ќиймати, сўм;
Св – эскирган техниканинг тиклаш ќиймати, сўм;
К – янги техника ќўлланилиши натижасида иш бирлиги таннархи пасайишининг коэффициенти (Сн Су).
Фан-техника тараќќиёти шароитида маънавий эскириш жисмоний эскиришдан ўзиб кетиши керак. Лекин амалда сув ва ќишлоќ хўжалигида жисмоний эскириш суръатлари бўйича маънавий эскиришдан ўзиб кетмоќда.
Янги, анча самарали техникани ихтиро ќилиш ћали иккинчи хил маънавий эскириш содир бўлаётганлигини билдирмайди. Тўла маънавий эскириш янги техника эскирган техникани айрим ћодиса тарзида эмас, балки оммавий кўламда сиќиб чиќарганда намоён бўлади.
Асосий фондларнинг жисмоний ва маънавий эскириши истеъмол ќиймати камайишига олиб келади, яъни уларнинг ќиймати ћам камаяди. Асосий фондлар ќиймати камайиши катталиги дастлабки ќийматидан ажратилади ва ишлаб чиќарилган маћсулотга ёки ишга ўтказилади. Асосий фондлар эскиришини уларнинг йўќолган ќийматини тайёрланган маћсулот ќийматига ўтказиш йўли билан ќоплаш жараёни амортизация деб аталади.
Асосий фондларнинг ћар йилги эскириши уларни реализация ќилишда амортизация ажратмалари кўринишида маћсулот таннархига таркибий ќисм бўлиб киради. Шундай ќилиб, асосий фондларнинг доиравий айланиши асосий воситаларнинг ќиймат кўринишида саќланишини таъминлайдиган амортизация орќали амалга оширилади.
Йиллик амортизация ажратмалари суммаси асосий фондларнинг дастлабки ќийматига (Сп), асосий фондларнинг бутун хизмат ќилиш муддати ичидаги капитал таъмирлашга кетган харажатларга (3кр), асосий фондларни тугатиш ќиймати (Сл) ва уларнинг хизмат ќилиш муддатига
(Тн) ва фондларни такомиллаштиришнинг ќиймати (М):
.
Амортизация асосий фондларнинг хизмат ќилиш муддатига пропоционал тарзда ёки бажарилган иш ва ишлаб чиќарилган маћсулотга пропорционал тарзда ћисоблаб чиќарилади.
Амортизация ажратмалари (А) тўла тиклаш ёки реновацияга (АЗ) ва ќисман тиклаш ёки капитал таъмирлашга (Акр) бўлинади:

А Ав Акр.


Амортизация ажратмаларининг йиллик суммасини аниќлаш учун ќуйидаги формулалардан ифодаланади:








Download 0,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   83




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish