Жами
|
1911.9
|
2021.9
|
2045.82
|
2073.8
|
2119.5
|
2050.2
|
2056.1
|
2082.0
|
2073.8
|
2051.5
|
2016.9
|
1984.6
|
2001.3
|
1992.8
|
2012.5
|
2005.3
|
2005.3
|
2079.5
|
3.7.3-жадвал
Кўрсаткичлар (1 га учун)
|
Вариантлар
|
19
|
20
|
21
|
22
|
23
|
24
|
25
|
26
|
Уруғлик чигит
|
113,160
|
113,160
|
113,160
|
113,160
|
113,160
|
113,160
|
113,160
|
113,160
|
ЁММ
|
89,680
|
89,680
|
89,680
|
89,680
|
89,680
|
89,680
|
89,680
|
89,680
|
Ўғит
|
450.0
|
450.0
|
450.0
|
450.0
|
450.0
|
450.0
|
450.0
|
450.0
|
Суюқ ХМД, Карбамид Фитовак, Гумин Садаф
|
35.0
|
54,416+
+3,118=
=57,534
|
54,416+
2.46=
56,876
|
27,208+
2,0+4,25+4,1=
37,558
|
27,208+2+3,686+
2,46=
35,354
|
27,208+2+3,118+
0,82=
33,146
|
27,208+2+2,552+
0,41=
32,170
|
27,208+2+1,985+
0,205=
31,398
|
Техника амортизац.
|
70.0
|
70.0
|
70.0
|
70.0
|
70.0
|
70.0
|
70.0
|
70.0
|
ягоналаш
|
68,18
|
68,18
|
68,18
|
68,18
|
68,18
|
68,18
|
68,18
|
68,18
|
1-чопиқ
|
125.0
|
125.0
|
125.0
|
125.0
|
125.0
|
125.0
|
125.0
|
125.0
|
Бегона ўтдан тозалаш,2-чопиқ
|
100.0
|
100.0
|
100.0
|
100.0
|
100.0
|
100.0
|
100.0
|
100.0
|
Ҳосилни териш
|
831.11
|
868.00
|
898.38
|
963.48
|
1045.94
|
1009.05
|
943.95
|
967.82
|
карчевка қилиш
|
25.0
|
25.0
|
25.0
|
25.0
|
25.0
|
25.0
|
25.0
|
25.0
|
бошқа харажатлар
|
100.0
|
100.0
|
100.0
|
100.0
|
100.0
|
100.0
|
100.0
|
100.0
|
Жами
|
2007.13
|
2066.55
|
2096.27
|
2142.06
|
2222.31
|
2183.22
|
2117.14
|
2140.15
| Тажриба вариантларидаги умумий ишлаб чиқариш харажатлари (минг сўм/га) Изоҳ: 1 гектар майдонга 30 кг чигит сарфланди, ҳар бир кг учун 3772сўм сарфланди. Карбамиднинг 1 кг- 0,567сўм, 1 кг пахтанинг давлатга сотиш нархи (1 нави)1160,076сўм, ягоналашга 0,22 гек.- 15,000сўм, 0.20га-1-чопиқ учун 25 минг, 2-чопиққа-20минг сўм, ҳосилни теришга 1кг - 217 сўм, фитовакнинг 1л-40минг, 50 мл/га-2,000 сўм, Суюқ ХМД учун- 1л -6,802сўм, Гумин-1кг- 1.64 минг сўм, ЁММ-1л-2.242 сўм сарфланди.
3.7.4-жадвал
Суюқ ХМД+Фитовак+Карбамид+Гуминларни мажмуий қўлланилганда, дефолиация самарадорлигига таъсири бўйича иқтисодий кўрсаткичлар,ўртача 3 йиллик (2012-2014й) ҳосил бўйича
Вар.
|
1-терим ҳосили,ц/га
|
1нав бўйича сотиш нархи, мингсўм
|
1га қилинган уму мий харажатлар минг сўм
|
1гадан олин-ган соф даро-мад,минг сўм
|
Рентабеллик,%
|
Препаратлар қўллани- лиши ҳисобига олин ган фойда, минг сум
|
1
|
35.5
|
41182.698
|
1911.350
|
39271.348
|
20.54
|
0.0
|
2
|
38.4
|
44546.918
|
2021.904
|
42525.014
|
21.03
|
+3253.666
|
3
|
39.2
|
39674.599
|
2045.82
|
37628.779
|
18.393
|
-1642.569
|
4
|
40.2
|
46635.055
|
2073.776
|
44561.279
|
21.488
|
+5289.931
|
5
|
42.4
|
49187.222
|
2119.516
|
47067.706
|
22.207
|
+7796.358
|
6
|
39.3
|
45590.987
|
2050.246
|
43540.741
|
21.237
|
+4269.393
|
7
|
39.7
|
46055.017
|
2056.124
|
43998.893
|
21.399
|
+4727.545
|
8
|
41.4
|
48027.146
|
2082.014
|
43973.003
|
21.121
|
+4701.655
|
9
|
40.7
|
47215.093
|
2073.824
|
45141.269
|
21.767
|
+5869.921
|
10
|
39.8
|
46171.025
|
2051.492
|
44119.533
|
21.505
|
+4848.185
|
11
|
38.3
|
44430.911
|
2016.042
|
42414.869
|
21.039
|
+3143.521
|
12
|
36.9
|
428016.804
|
1984.562
|
40822.242
|
20.570
|
+1550.894
|
13
|
37.8
|
43850.728
|
2001.290
|
41849.438
|
20.911
|
+2577.652
|
14
|
37.5
|
43502.850
|
1992.780
|
41510.070
|
20.830
|
+2239.098
|
15
|
38.5
|
44662.926
|
2012.480
|
42650.446
|
21.193
|
+3379.098
|
16
|
38.3
|
44430.911
|
2005.338
|
42425.573
|
21.156
|
+3154.225
|
17
|
40.3
|
46751.063
|
2005.338
|
44745.698
|
22.313
|
+5474.350
|
18
|
41.9
|
48607.184
|
2079.458
|
46527.726
|
22.375
|
+7256.378
|
19
|
38.3
|
44430.911
|
2007.130
|
42423.781
|
21.137
|
+3152.433
|
20
|
40.0
|
46403.040
|
2066.554
|
44336.486
|
21.154
|
+5065.138
|
21
|
41.4
|
48027.146
|
2096.270
|
45930.876
|
21.911
|
+6659.528
|
22
|
44.4
|
51507.374
|
2142.058
|
49365.316
|
23.046
|
+10093.968
|
23
|
48.2
|
55915.663
|
2222.314
|
53693.349
|
24.161
|
+14422.001
|
24
|
46.5
|
53943.534
|
2183.216
|
51760.318
|
23.708
|
+12488.970
|
25
|
43.5
|
50463.306
|
2117.140
|
48346.166
|
22.836
|
+9074.818
|
26
|
44.6
|
51739.390
|
2140.158
|
49229.120
|
23.003
|
+9957.772
|
назоратга нисбатан қуйидагича: 2,51-3,62-3,17-2,30-2,46 юқори фоизни ташкил этди. Шундай қилиб, 2012-2014 йилларда Суюқ ХМД дефолианти билан универсал таъсир этиш хусусиятига эга бўлган Фитовак стимулятори, Карбамид ва Гуминларни биргаликда турли меъёрларда қўллаб, дефолиантлар самарадорлигига таъсирини аниқлаш бўйича олиб борилган дала тажрибаси юзасидан қуйидаги якуний хулосаларни қилиш мумкин.
Якуний хулосалар
-Дефолиация қилмасдан олдинги ўсимликнинг биологик ҳолати 2012-2014 йиллар шароитида кўсаклар очилиши 45-50 фоиз бўлган муддат мос равишда: 24 август, 2 ва 4 сентябрь ойларига тўғри келди. Вариантлар бўйича ўртача ўсимликнинг бўйи: 99,7.0-97,5-98,8см ни ташкил этди. Шунингдек, барги, ҳосил шохи, кўсаги ва шундан очилган кўсаклар сони йиллар бўйича мос равишда қуйидаги кўрсаткични: 47; 13,7; 16,8; 7.7 (2012й), 45,1;14,8; 6,9 (2013й), 39,5; 14,0; 10,8; 4,6 тани (2014 й) ташкил этиб, кўсаклар очилиши 50,7-47,9-45,2 фоиздан иборат бўлди.
- Тадқиқотнинг якуний йилида баргларни тўкилиш фоизи Суюқ ХМД га Фитовакни турли меъёрларда қўлланилишига қараб, баргларнинг тўкилиши 80,4-88,2% гачани ташкил этди. Дфолиация қилгандан сўнг 12 кун ўтиб, барглар қовжираб қуримасдан, ярим сўлиган, сўлиган ҳолда тушиб, ёш, етилмаган кўсакларга салбий таъсир этмади ва ҳосилнинг ифлосланиши қаттиқ таъсир этувчи эталон (2-3) вариантларига нисбатан кам бўлди. Қаттиқ таъсир этувчи дефолиантни юмшоқ таъсир этувчи дефолиантга айланганлиги тадқиқотларда кузатилди.
-Энг юқори кўсакларнинг очилиш фоизи ва уларни очилиш суръатининг тезлашиши 23-24-25-26-вариантларда самарали бўлиб, мутаносиб равишда: 90,8 -87,4 - 88,6 - 91,8%; 46,7 – 43,6 – 46,7 – 49,2% дан иборат эканлигини 3 йиллик натижалар кўрсатмоқда.
-Кўсакларинг очилиш суръати бўйича назорат вариантига нисбатан ижобий натижалар 23-24-25-26-вариантларда кузатилиб, тегишлича: 27,6 – 24,2 – 25,4 – 28,6% юқори бўлди.
- Суюқ ХМД (4л/га) + Фитовак 50мл/га)ларга карбамид ва гумин моддаларини қайси меъёрларда қўлланилишига қараб, қуруқ модда тўплаши турлича бўлди. Энг кўп миқдордаги қуруқ модда массаси 22-23-24-25-26– вариантларда (мос равишда: 245,2-254,1-245,1-241.0-240,9 г/ўсимлик) кузатилди.
-Биринчи терим салмоғи жиҳатидан ижобий кўрсаткичларни намоён этган 22-23-24-25-26- вариантлар бўлиб, назорат вариантига нисбатан мутаносиб равишда (ўртача 3 йиллик): +8,9;+12,7; +11,0 ; +8,0+9,1 ц/га қўшимча ҳосил териб олинди.
-Бир кўсак оғирлиги бўйича синалаётган вариантлардан энг ижобий натижаларни Суюқ ХМД (4л/га) + Фитовак 50мл/га)ларга карбамид ва гумин моддаларини қайси меъёрларда қўлланилишига қараб, 22-23-24-25-26-вариантларда кузатилди ва мос равишда (ўртача 3 йиллик): 8.8-8.9-8.7-8.6-8.9ни ташкил қилди. -Энг юқори пахта ҳосили 23-24-22-26-25-18-ва 21-вариантлардан (56,9-55,7-55,6-53,7-52,9-52,3-50,3ц/га) олиниб, иқтисодий самарадорлик кўрсаткичларидан соф даромад мос равишда:+14422,001 – 12488,970 – 10093,968 – 9957,772 – 9074,818 – 7256,378 – 6659,528 минг сўмни ташкил этди. -Рентабеллик 1 терим салмоғи ҳисобидан ушбу вариантларда энг юқори бўлиб, назоратга нисбатан: 2,51-3,62-3,17-2,30-2,46 оизни ташкил этди. Уч йил давомида ўтказилган илмий тадқиқот натижаларидан олинган якуний хулосалар асосида ишлаб чиқаришга қуйидаги тавсияларни берамиз.
ХУЛОСА
Бухоро вилоятининг ўтлоқи аллювиал, қумоқ, сизот сувларининг жойлашиш чуқурлиги 1,5-2,0 метр бўлган шўрланишга мойил тупроқлари шароитида ўрта толали ғўзанинг “Бухоро-6” навини суғориш олди тупроқ намлиги ЧДНС га нисбатан 65-75-65 % да, маъдан ўғитлар меъёри Азот-200, Фосфор-140, Калий-80 кг/га меъёрда қўлланилган ҳолда анъанавий усулда суғорилган далага нисбатан ўқариқлар ўрнига кўчма эгилувчан қувурлардан фойдаланиб суғорилган далада самарадорлик юқори бўлганлигини кўришимиз мумкин.
Тупроқнинг ҳажм оғирлиги назорат вариантида, яъни хўжалик шароитида етиштирилган ғўза даласида тупроқнинг ҳажм оғирлиги 0-30 см ли қатламда 1,34 г/см3 ни, 0-50 см ли қатламда 1,37 г/см3 ни ташкил қилган бўлса, 0-100 см ли қатламда бу қиймат 1,40 г/см3 га тенг бўлган бўлса, кўчма эгилувчан қувурлардан фойдаланиб суғорилган далада назорат вариантига нисбатан тупроқнинг ҳажм массаси ҳайдов қатлам ҳамда ҳайдов ости қатламида 0,1 г/см3 гача камайганлигини кўришимиз мумкин бўлади.
Ғўза даласини суғориш ишларида ўқариқлар ўрнига кўчма эгилувчан қувурлардан фойдаланиб суғорилган далада 4896,3 м3/га ни ташкил қилган бўлса, назорат вариантида яъни анъанавий усулда суғорилган далада мавсумий суғориш меъёри 5114м3/га га тенг бўлиб,217,7м3/га сув иқтисод қилинган ҳолда йиллар бўйича 2,5-2,2 ц/га қўшимча ҳосил етиштирилди.
Олиб борилган тажрибаларда ўрта толали ғўзанинг “Бухоро-6” навини кўчма эгилувчан қувурлардан фойдаланиб суғорилганда пахта ҳосили йиллар бўйича 41,7-45,2 ц/га ни ташкил қилган бўлса, анъанавий суғорилган далада дон ҳосили 39,2-43ц/га ни ташкил қилиб, кўчма эгилувчан қувурлардан фойдаланиб суғорилган далага нисбатан 2,5- 2,2; ц/га кўп ҳосил олинишига эришилди.
Do'stlaringiz bilan baham: |