|
2.3. Тупроқнинг агрокимёвий хоссалари.
1. Тупроқни туз режимини аниқлаш. Тадқиқотнинг бошланишида шўр ювишдан олдин ва шўр ювиб бўлингандан кейин ҳамда ўсув даврининг охиридан ҳар бир дала ва вариантлар бўйича тупроқ намуналари олинади. Намуналар ҳар 20 см чуқурликдан сизот сувларигача бўлган чуқурликда олинади ва қуруқ қолдиқ ҳамда хлор - иони аниқланади. Бундан ташқари ҳар бир вариантда шўр ювиш давомида хлор - ионининг ювилиш даражаси аниқлаб берилади (1 м. чуқурлик бўйича). Шунингдек, барча олинган тупроқ намуналарини электрокондуктометр асбоби ёрдамида шўрланиш даражаси аниқлаб борилди.
Тажриба қўйишдан олдин тупроқнинг 0-30, 30-50, 50-70 ва 70-100 см қатламларидан тўрт қайтариқда намуналар олинди ва улар таркибида қуйидаги кўрсаткичлар белгиланган методик қўлланмалар асосида аниқланди.
- Чиринди миқдори И.В. Тюрин усулида;
- Тупроқдаги азот ва фосфорнинг умумий миқдорлари Л.П.Гриценко, И.М. Мальцева усулида;
- Нитратли азот калориметр усулида; ҳаракатчан фосфор Б.П. Мачигин, алмашинувчи калий П.В.Протасов усулида аниқланди.
- Барча агрокимёвий таҳлиллар «Методика агрохимических анализов почв и растений» (Ташкент, 1977) асосида амалга оширилди.
Пахта даласида ўтказилган фенологик кузатишлар, биометрик ўлчашлар
Ғўзани униб чиқиши ва тўлиқ униб чиқиши ўсув даври бошида 3 та қайтариқда, ҳар бир вариант бўйича алоҳида-алоҳида ўрганилди. Бунда ҳар бир делянкада 1 п.м ли эгатларлар олинди.
Кўчат қалинлиги ўсув даврининг бошида, баҳорда ва мавсум охирида ҳар бир вариантда 3 та қайтариқда 11,1 м ли майдончалардаги кўчатларни санаш орқали аниқланди.
Ғўза ўсиб ривожланиши, ривожланиш фазалари ҳар ойнинг1 ўн кунлиги бошида(июнь-сентябрь ойларида) бўйича барча вариантлар ва қайтариқларда аниқланди. Ҳисобий майдонча ҳар бир вариантда ёрлиқлар осилган 25х3=75 тадан ўсимликда аниқланди.
Ҳар бир вариант ва қайтариқлар бўйича пахта теримлари ҳисобланди. Теримлар олдидан 100 дона пахта оғирилиги, ундаги чигитлар сони, 1000 та чигит оғирлиги вариантлар ва қайтариқлар бўйича аниқланди.
Суғориш усулининг тола сифатига таъсирини билиш учунтола чиқими ва узунлиги вариант ва қайтариқлар бўйича аниқланди.
Ҳосилдорлик маълумотлари Б.А.Доспеховнинг (1985) дисперцион таҳлил услуби бўйича Реntium-4 компьютерида математик ишловдан ўтказилди. Барча фенологик кузатишлар, биометрик ўлчовлар ва ҳосилдорликни аниқлаш “Дала тажрибаларини ўтказиш услублари” (М. 2007) асосида олиб борилди.
2.5. Тажриба даласида бажарилган агротехник тадбирлар
Ғўзани етиштиришда тажриба майдони танлаб олингандан сўнг, ер шудгорланди ва шўр ювиш учун челлар олинди. Тупроқнинг шўрланиш даражасини пасайтириш мақсадида декабрь-февраль ойларида шўри 2 марта ювилди. Эрта баҳорда ерларни текислаш ва экиш мавсумига тайёрлаш ишлари бошланиб, узунасига ҳамда кўндалангига 2 марталаб длинабазис ёрдамида текисланди. Эрта баҳорда ерларни бир текис қилиш учун ҳамда намликни сақлаш мақсадида чизель-борона қилиниб, оғир мола билан босилди Экиш олдидан тупроқни майин ҳолатга келтириш ва намликни бир текисда сақлаш ва ниҳолларни қийғос ундириб олиш учун яна узунасига ва кўндалангига 10-12 см ли тишли борона-молаланди. Биринчи чизеллашда чизель чуқурлиги 16-18смни, иккинчисида эса 20-22см ни ташкил қилди. Чизель билан бир йўналишда оғир мола билан босилиб,экин майдони экиш учун тайёр қилинди. Апрель ойининг 1 ўн кунлигида экиш 8 қаторли “Кейс-1200” русумли экишгич ёрдамида гектарига 30 кг миқдорида туксизлантирилган “Бухоро-6” ғўза нави уруғи сарфланиб экилди. Чигит экилгандан сўнг тажриба ўтказилган йилларда йилнинг келишига қараб, 6-8 кун давомида ниҳоллар тўлиқ ундириб олинди.
Ғўзан 2-4 чинбарг чиқариш, шоналаш ва гуллаш-ҳосил тугиш фазаларида қолган азотли ўғитлар билан қатор орасига ишлов беришлар даврида озиқлантирилди. Тажриба майдони 5 марта суғорилди, 1 марта шоналаш ва 3марта гуллаш ва 1 марта пишиши даврларида суғоришлар оширилди. Хўжалик шароитида етиштирилган пахтамизмиз фақатгина 2015 - 2016 йилларда ғўза 5 мартадан суғорилди.
2.5. Ғўза даласида ўтказилган агротехник тадбирлар таркиби ва даврлари.
2.5.1.-жадвал
Т/р.
|
Ўтказилган тадбирлар
|
Ўтказилган кунлар ва тадбирлар сони
|
2015 йил .
|
2016 йил .
|
1.
|
Кузги шудгор, Магнум, МХМ
|
25.11. 2014 йил.
|
23.11. 2015 йил.
|
2.
|
Шўр ювиш
|
15.12.2014; 5.02.2015
|
20.12.2015;7.02.2016
|
3.
|
Ерни экишга тайёрлаш ишлари. Диагоналига 2 марта длинабаз ўтказиш, текислаш. ТТЗ 100
|
Март ойида 2015 йил.
|
Март ойларида 2016 йил.
|
4.
|
Борона-мола ва чизеллаш
|
Апрель ойи бошида, 2015
|
Апрель ойи бошида,2016
|
5.
|
Чигит экиш
|
25.04.2015й
|
12.04.2016й
|
6.
|
Маъдан ўғитларкиритиш (N-200,P-140,K-100 кг/га) Экиш билан фосфорли ва калийли ўғитларнинг 70фоизи ва азотли ўғитнинг30% и берилди.
а)экиш билан
б)2-4 чин барг чиқарганда
в)шоналашда
г) гуллаш даврларида
|
25.04.2015.
20.05.2015
20.06.2015
6.07.2015
|
12.04.2016.
10.05.2016
7.06.2016
30.06.2016
|
7.
|
Кўчатни тўлиқ униб чиқишини аниқлаш
|
8.05.2015
|
23.04.2016
|
8.
|
Ягоналаш
|
19.05.2015
|
8.05.2016
|
9.
|
Бегона ўтдан тозалаш, қўл чопиғи
|
19.05.2015;
15.08.2015;
|
8.05. 2016
10.08.2016
|
10.
|
Қатор орасига ишлов бериш
|
20.05; 20.06;6.07.2015 культ; чуқур культ. 27.06; баронка
|
10.05; 7.06;30.06.2016 культ; чуқур культ. 27.06; баронка
|
11.
|
Эгат олиш
|
25.06;17.07;5.08,24.08
|
16.06;7.07;26.07; 14.08;
|
12
|
Суғоришлар эгилувчан қувурлар орқали амалга оширилади
|
27.06; 18.07; 6.08; 25.08; 10.09
|
17.06; 8.07; 28.07; 15.08; 1.09
|
Назорат, Ишлаб чиқариш варианти
|
27.06; 18.07; 6.08; 25.08; 10.09
|
17.06; 8.07; 28.07; 15.08; 1.09
|
13.
|
Чилпиш
|
3.08.2015
|
15.07.2016
|
14.
|
Ҳосилни йиғиштириб олиш:
1-терим
2-терим
3-терим
|
15.09;
30.09;
13.10.2015
|
3.09;
16.09;
2.10.2016
|
15.
|
Ғўзапояни йиғиштириш(карчевка)
|
3.11.2015
|
30.10.2016
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
