Қишлоқ хўжалик техникасининг таъмирбоплик меъёрлари
Техникалар
тури
Техникала
р
маркаси
Техник хизмат
кўрсатишнинг
жами оператив
солиштирма
мехнат сарфи,
одам-с
Бузилишлар
оқибатларни
бартараф этиш-
нинг жами опе-
ратив солиш-
тирма мехнат
сарфи, одам-с
Ихтисослашган
корхонада
капитал
таъмирлашда
қисмларга
ажратиш-йиғиш
ишларининг
оператив
ф
Ғилдиракли
тракторлар
МТЗ-100
МТЗ-80
МТЗ-100Х
Т-100
0,021-0,022
0,02
0,024-0,027
0,0059
0,0059
0,0059
43,0
43,0
42,0
Занжирли
тракторлар
Т-90С
ДТ-75М
0,024-0,027
0,026
0,0063
0,0117
48,0
55,3
Ғалла
комбайнлар
«Нива»
«Дон»
0,100
0,105
0,015
0,028
128,0
133,0
Пахта териш
машиналари
17ХВ-1,8
ХН-3,6
МХ-04(12)
0,032 0,05
0,120
120,0
2-чи жадвалда тадқиқот жараёнида олинган баъзи қишлоқ
хўжалик техникаларининг таъмирбоплик кўрсаткичлари
келтирилган.
Юқорида таъкидлаганимиздек, машиналарнинг таъмирбоплик
коэффициенти F
ТБ
-ни машинага алмаштириладиган ва тикланадиган
элементларни ўрнатиш ишларини талаб қилувчи меҳнат, энергия
ҳамда материаллар сарфининг уни қисмларга ажратиш, ювиш,
бошқа ноконструктив элементларини: йиғиш,
ростлаш ҳамда
270
тиклаш учун сарфланадиган меҳнат, энергия ва материаллар сарфи
йиғиндисига нисбати орқали аниқлаш мумкин, яъни:
,
jyyp
jyyp
jyyp
ТБ
q
G
G
F
(7)
ёки нархлар нисбати орқали аниқлаш мумкин:
,
jyym
jyyp
jyyp
ТБ
q
Q
Q
F
(8)
бу ерда q
iypm
ва Q
iypm
-яроқлилик ва нархнинг ўртача қийматлари
бўлиб, улар узоққа чидамайдиган конструктив элементларга техник
хизмат кўрсатиш, уларни таъмирлаш ёки алмаштиришдаги ёрдамчи
ишлар хажмига тўғри келади.
Машинанинг таъмирбоплиги (машинанинг техник хизмат
кўрсатишга, бузилиш ҳолатларини бартараф этишга, мойлашга,
созлашга ва таъмирлаш ишларига қулайлигини, мослашувлигини
белгиловчи хусусият) қуйида кўриб чиқилган кўплаб кўрсаткичлар
билан ифодаланади. Техник хизмат кўрсатиш ва таъмирлашга
сарфланадиган ўртача солиштирма вақт В
таъм
, меҳнат Т
таъм
ва
маблағлар ҳажми С
таъм
таъмирбопликнинг комплекс техник-
иқтисодий кўрсаткичлари ҳисобланди:
.
,
1
1
0
бирлиги
иш
c
T
T
b
b
b
N
В
N
Ti
икбэi
Tki
таъм
(9)
.
,
1
1
бирлиги
иш
c
одам
T
b
b
t
N
Т
N
TO
T
Ti
икбэi
Tki
таъм
(10)
1
1
,
.
N
Tki
икбэi
Ti
таъм
T TO
С
С
С
сум
С
N
T
иш бирлиги
(11)
бу ерда b
ткi
; t
мкi
- мос равишда таъмирлашдан олдин ва
таъмирлашлараро даврда машинани ишлатганда унга техник
хизмат кўрсатиш (ТХК),
bикбэi - ишламай қолишларни (бузилишларни) бартараф этиш
(ИҚБЭ);
b
тi
- таъмирлаш учун жами сарфланадиган меҳнат сарфи
(киши-с) ва маблағ (сўм);
N - тузатилаётган машиналар сони.
271
Тенгламадан кўринадики, таъмирлашга яроқлилик (таъмир-
боплик), умуман, ишончлиликнинг энг муҳим техник-иқтисодий
кўрсаткичи ҳисобланади. Машина деталарининг ейилиш интенсив-
лиги 2-расмда кўрсатилгандек,
α
бурчакнинг тангенси
tg
билан
ифодаланади. Пахта териш машиналарининг таъмирлашбоплигини
ифодалайдиган асосий шартлар қуйидагилардан иборатдир:
- машиналардан узел ва механизмларни ечиб олишнинг
осонлиги ҳамда уларни қисмларга ажратмасдан ўрнатишнинг
қулайлиги;
- тез ейиладиган деталар сони, уларни хизмат муддатлари ва
бузилишлар оқибатларини бартараф этишда сермеҳнат қисмларга
ажратиш-йиғиш ишларини бажармасдан алмаштириш мумкинлиги;
-андозали, унификацияланган ёки меъёрлаштирилган узел ва
деталар сонининг кўплигини таъминлаш ҳамда уларни кенг қўллаш
мумкинлиги (хизмат кўрсатишнинг қулайлигини таъминлаган
ҳолда).
Do'stlaringiz bilan baham: |