Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги тошкент давлат аграр университети

№ 3 Слайд. Машина деталари ресурсини 
аниқлаш схемаси. 
Ишланма 
у ҳолда, деталнинг тўлиқ ресурси Тдп га тенг бўлади (3 – слайддаги 
а, б, в, 3 бурчакдан): 
)
1
(
,
И
ПР
ДП
И
И
tg
в
б
Т




бу ерда Ипр – деталнинг чегаравий ейилиши; Wд – деталнинг 
ўртача ейилиш тезлиги.
Бундан:
.
(2)
ПР
И
д
ДП
И
И
W
tg
Т




Деталнинг чиниқтириш давридаги ейилишини аниқ билиш анча 
қийин. 
Маъруза чоғида даврий тарзда “индивидуал диагностика 
қилиш” ва дискуссия билан биргаликда берилган мавзуни 
тизимли тарзда ёритиш давом эттирилади: 
Айтингларчи 
бу 
даврдаги 
ейилиш 
қиймати 
кандай 
параметрларга боғлиқ? 
Дискуссия жараёнида, бундаги ейилиш қиймати қатор 
ўзгарувчиларга, яъни юзага ишлов бериш тозалигига, бирикманинг 
бошланғич тирқишига, чиниқтириш режимига боғлиқлиги 
тўғрисидаги ҳақиқат табора чархланиб борилади. Булар ҳар бир 
Ипр 
Идр 
б
в
а
Тмр 
Тдп 

в
Н, мото-с. 
Ейилиш
, мм

---

99
муайян ҳолатдаги ейилиш қийматининг ўзгариб боришига таъсир 
этиши кенг таҳлил қилинади. 
Лекин, маълумки, деталнинг чиниқтириш давридаги ейилиш 
қиймати унча кўп бўлмайди ва у инженерлик ҳисоблаш ишларида 
эътиборга олиб ўтирилмайди.
Ушбу фаразни ҳисобга олган ҳолда машиналар деталари ва 
бирикмаларининг тўлиқ ресурсини (Тдп) қуйидаги ифода ёрдамида 
аниқлашимиз мумкин: 
,
ПР
ДП
Д
И
Т
W

(3) 
,
H
СП
C
Sпр S
T
W


(4) 
бу ерда Sн – бирикманинг бошланғич тирқиши; 
Sпр – техник шартлар бўйича бирикмадаги чегаравий 
тирқиши; 
Wд – бирикма ейилишининг ўртача тезлиги.