т/р
|
Тадқиқот босқичи
|
Тадқиқот услублари ва тизими
|
Тадқиқот бажариш жойи
|
Бажариш муддати
|
бошла
ниши
|
тугаши
|
1
|
Мавзуга оид илмий адабиётлар билан танишиш, ИНТЕРНЕТ маълумотларини тўплаш
|
Мавзуга оид илмий адабиётлар қисқача конспект қилинади.
ИНТЕРНЕТдан фойдаланиб жахонда олиб борилаётган ишлар билан танишилади. Айримларини чиқариб олинади.
|
Андижон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялар институти Интенсив боғи
|
2021 йил январ
|
2022
январ
|
2.
|
Илмий-тадқиқот олиб бориладиган муассаса ва илмий тадқиқот иши учун зарур бўлган жиҳозларни аниқлаш.
|
Илмий-тадқиқот ишлари Андижон вилоятининг Андижонтуманларида мевали боғларга иштисослашган фермер хўжаликларида олиб борилад.
Илмий-тадқиқот иши учун зарур бўлган жиҳозлар рўйхати:
-Калифорния қалқондорининг феромон тутқичлари;
- сариқ трихограмманинг Trichogramma Chilonis турининг 300-500 гр. захирасини яратиш;
- Калифорния қалқондорининг личинкаларига қарши димилин 48% к.с., номольт 15%, римон шунингдек зараркун андани тарқалишини олдини олиш мақсадида авипрон 86% препаратларидан тажиба учун намуналар жамғариш
|
Андижон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялар институти Интенсив боғи
|
2021
феврал
|
2022
феврал
|
3
|
Андижон вилояти шарои тида Калифорния қалқондорини тарқалиши ва зарарини олма навлари бўйича аниқлаш
|
Андижон вилоятининг Андижон туманида экилган навлар бўйича маълумот олинади ва уларда Калифорния қалқондорининг тарқалиши бўйича маълумотлар йиғилади.
|
Андижон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялар институти Интенсив боғи
|
2021
март
|
2022
март
|
4
|
Заракунандани табиатда сонини бошқариб турувчи энтомофаг, ва антибиоз ларини ўрганиш ва самара ли турларини ажратиб олиш:
|
Олма дарахтларида учрайдиган барча энтомофаг турлари тухумлик, личинкалик ва ғумбаклак даврларида йиғилиб улар лабораторияга олиб келинади. Тухумдан чиқиб то воягаетган- имаго холигача лабораторияда боқилади ва турни аниқлаш учун улар эфир орқали ўлдирилгандан сўнг матрасларга аниқлаш учун қўйилиб, қаердан йиғилдгани, йиғиб олинган кун ва йил ёзиб қўйилади. Фитофаглар ва энтомофаглар сонини В.А.Трапицин,В.А.Шепительникова, В.А.Шапиpo (1965) услублари бўйича олиб бордик.
|
Андижон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялар институти Интенсив боғи
|
2021
март
апрел
май
июн
июл
август
|
2022
март
апрел
май
июн
июл
август
|
5
|
Калифорния қалқондори капалак ларининг жинсий феро мони бўйича мониторинг ўтказиш
|
Ўзбекистон Фанлар Академияси Биорганика институтида тайёрланган Калифорния қалқондорини феромони олинади. Улар Калифорния қалқондорини дарахтларда башорат қилиш учун ишлатилади. Хар бир га олма дарахтларига прогноз қилиш учун 2 тадан қўйилади. Тажрибаларда феромон тутқичларни кураш чоралари сифатида хам ишлатилади. Шунда 1 га майдонга кураш учун 2 та, 5 та, 8 та ва 10 та қўйилиб тажрибалар қўйилади. Назорат вариантида феромон тутқич қўйилмайди.
|
Андижон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялар институти Интенсив боғида
Калифорния қалқондорининг 3 та авлоди учун
|
2021
март
апрел
май
июн
июл
август
|
2022
март
апрел
май
июн
июл
август
|
6
|
Калифорния қалқондори капалаклари тухумига қарши фойдали энтомофаглар бўйича тадқиқотлар ўтказишни;
|
Андижон вилоятининг Андижон туманлари мевали боғларида махалий трихограмма турларининг таркиби аниқланади. Бунинг учун тунлам капалаклари қўйилган тухум қоғозлариёки матолари ва ситотроги тухумлари кичик карталарга ёпиштирилган холда олма дарахтнинг шохларига илиб қўйилади. Бу тутқичлар 3 кундан дарахларда тургандан сўнг лабораторияга олиб келиниб 25-27 градус харорат ва 80-85% намликда энтомологик пробиркаларда сақланади. Зарарланган тухумлар қорайгандан сўнг трихограмма учиб чиқади, зарарланмаган тухумлардан эса личинкалар чиқиши кузатилади. Учиб чиққан трихограмманинг бир қисми унинг турини аниқлаш учун препаратлар ясалади. Қолган қисми биолабораторияларда кўпайтириш учун олиб қолинади.
|
Андижон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялар институти Интенсив боғи
|
2021
март
апрел
май
|
2022
март
апрел
май
|
7
|
Калифорния қалқондори личинка ларига қарши янги замонавий, атроф мухит учун таъсир доираси кам бўлган кимёвий препарат ларнинг (димилин 48% к.с., номольт 15%, римон ), шунингдек зараркун андани тарқалишини олдини олиш мақсадида авипрон 86% препарат ларини тадқиқот қилиш
|
Тажриба мажмуасига синалаётган инсектицид (2 – 3 сарф меъёрида ), андаза ва назорат варианти киритилади. Андоза сифатида ишлаб чиқаришда кенг қулланилаётган, кимёвий таркиби ва таъсир этиш бўйича синалаётган препаратга яқин бўлган дори олинади.
Тажриба бўлакларининг хажми ишлаб чиқариш шароитида камида 1 га, назоратда 0,1 – 0,2 га бўлиши лозим. Дала тажрибалари хар бири 3 дарахтдан кам бўлмаган 3 – 4 такрорланишда бажарилади. Кенг майдондаги тажрибалар замонавий трактор пуркагичлари ёрдамида, кичик тажрибалар эса қўл пуркагичлари билан амалга оширилади. . Ишчи суюқлигининг сарфи кам сарфли пуркагичларида гектарига 500 летргача, ўртача сарфли пуркагичларда боғнинг ҳолатига кўра 1000 – 2000 летргача қилиб белгиланади.
Биринчи дорилаш 1 – авлод қуртлари пайдо бўладиган ва ўсимлик мевага кирадиган даврида, кейингилари эса дориларнинг таъсир муддатига боғлиқ ҳолда ўтказилади. Бу муддатни белгилашда ферамон тутқичлардан фойдаланиш ҳам мумкин. Ферамон тутқичлар 3 гектар ерга 1 донадан, дарахтнинг кунботар томонига 2 метр баландликдаги шохига илинади. Хар бир тутқичга хар 3 кунда 2 – 3 донадан Калифорния қалқондори капалаги туша бошлаши 3 – 5 кундан сўнг дорилаш даври келганлигини кўрсатади. Боғларда барча турдаги кимёвий дорилаш ишлари ҳосил йиғиштириб олинишдан 30 кун олдин якунланиши шарт.
Ҳосил йиғиштириб олинишидан 30 кун олдин 5 – 10 модел дарахт танланади ва белгилаб чиқилади. Дарахт ости текисланади ва бегона ўтлардан тозаланади. Хар 5 кунда дарахт остига тўкилган мевалар терилади ва қуртлаганлари алохида ҳиобланади. Охирги ҳисоб ҳосилни йиғиштириш даврида бажарилади. Сўнгра тўкилган ва қуртлаган меваларининг ҳаммаси алоҳида – алоҳида саналади, бир дарахтдаги зарарланган меваларнинг ўртача сони аниқланади. Ҳосилни йиғиштиришда хар бир модел дарахтдан 30 донадан мева терилади ва уларнинг Калифорния қалқондори билан зараланиш фоиз ҳисобланади.
Тажриба даврида яқин жойдаги метеостанциянинг маълумотлари ёзиб борилади. Дарахтдан ва ердан терилган ҳосилнинг назоратга нисбатан зарарланиш даражаси синалган препаратнинг биологик самарадорлигини белгиловчи асосий кўрсатгич ҳисобланади. Бунда қуйидаги формуладан фойдаланилади:
в
С = 100------------------ х 100.
а
Бу ерда:
С – мева зарарланишини назоратга нисбатан фоиз ҳисобида камайишини кўрсатувчи биологик самарадорлик;
в - тажриба бўлагидаги меванинг ҳисобланган кунда зарарланганлиги.
|
Андижон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялар институти Интенсив боғи
|
2021
март
апрел
май
июн
июл
август
|
2022
март
апрел
май
июн
июл
август
|
8
|
Калифорния қалқондорига қарши курашнинг уйғунлашган кураш тизимини ишлаб чиқиш
|
Олинган натижаларга асосан эрта бахорда зараркунандаларни ривожланишини олдини олиш учун 1-марта кимёвий препарат билан ишлов ўтказиш, феромон тутқичлардан фойдаланиш, Калифорния қалқондорининг тухумига қарши Фойдали энтомофагини қўллаш, Калифорния қалқондорига қарши кураш учун янги замонавий кимёвий препаратлари ишлатиш бўйича уйғунлашган тизим ишлаб чиқилади
|
Андижон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялар институти Интенсив боғи
|
2021
|
2022
|
9
|
Калифорния қалқондорига қарши уйғунлашган кураш тизиминининг иқтисодий самарадорлигини аниқлаш
|
Калифорния қалқондорига қарши уйғунлашган кураш тизиминининг иқтисодий самарадорлигини аниқлаш В.А.Черкасов ва П.Д.Кольцов (1979) усулуби ёрдамида, Олинган рақамли маълумотлар (Гар, 1967) ва (Доспехов, 1986) усуллари ёрдамида тахлил этилади.
|
Андижон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялар институти Интенсив боғи
|
2021
|
2022
|
10
|
Йиллик ва якуний хисобитларни тайёрлаш
|
|
Ўсимликлар ва қишлоқ хўжалик махсулотлари карантини кафедраси
|
|
