|
2.3.2-жадвал
2005-2021 йилларда Германияда етиштирилган мева маҳсулотлари ҳажми1
Йиллар
|
Мева турлари
|
Олмалар
|
Нок
|
Гилос
|
Олхўри
|
Етиштириладиган майдон
|
Етиштириш ҳажми
|
Етиштириладиган майдон
|
Етиштириш ҳажми
|
Етиштириладиган майдон
|
Етиштириш ҳажми
|
Етиштириладиган майдон
|
Етиштириш ҳажми
|
га
|
ц
|
га
|
ц
|
га
|
ц
|
га
|
ц
|
2005
|
32339
|
8914022
|
2189
|
382593
|
5528
|
279105
|
4562
|
401143
|
2006
|
32504
|
9476107
|
2226
|
485865
|
5561
|
316366
|
4590
|
515227
|
2007
|
31721
|
10700361
|
2097
|
499181
|
5443
|
344515
|
4533
|
652896
|
2008
|
31800
|
10469951
|
2090
|
380761
|
5449
|
251664
|
4539
|
313626
|
2009
|
31813
|
10706785
|
2093
|
523188
|
5440
|
394631
|
4534
|
731023
|
2010
|
31819
|
8349603
|
2088
|
388946
|
5389
|
308311
|
4549
|
492595
|
2011
|
31608
|
8984482
|
2077
|
468542
|
5338
|
370349
|
4545
|
587411
|
2012
|
31640
|
9724049
|
1926
|
338981
|
5181
|
230050
|
3863
|
355667
|
2013
|
31647
|
8037845
|
1923
|
395198
|
5207
|
244622
|
3856
|
485362
|
2014
|
31465
|
11158999
|
1920
|
449723
|
5192
|
395713
|
3853
|
563433
|
2015
|
31408
|
9734624
|
1920
|
430711
|
5182
|
314456
|
3849
|
469196
|
2016
|
31334
|
10329127
|
1925
|
346249
|
5126
|
293727
|
3855
|
377831
|
2017
|
33913
|
5966663
|
2137
|
233864
|
6040
|
165365
|
4191
|
238847
|
2018
|
33978
|
11985165
|
2149
|
476436
|
6026
|
442229
|
4188
|
612288
|
2019
|
33966
|
9914512
|
2145
|
424774
|
6054
|
445519
|
4196
|
468732
|
2020
|
33905
|
10233159
|
2140
|
392704
|
6019
|
367967
|
4207
|
465499
|
2021
|
33624
|
10046246
|
2080
|
371598
|
6019
|
273431
|
4215
|
398951
|
Жадвал маълумотларини таҳлил қиладиган бўлсак, 2021 йилда олма етиштириш 2005 йилга нисбатан 1,08 % га кўпроқ, нок, гилос, олхўри
2021 йилда нисбатан кам етиштирилганини кўриш мумкин.
Статистик маълумотларга кўра, 2016 йилдан 2021 йилгача Европа Иттифоқида мева ва сабзавотларнинг умумий ишлаб чиқариш ҳажми 24,9 миллион тоннага яқин мева (ситрус мевалари ва узумлардан ташқари) ишлаб чиқарилган. 2021 йил озиқ-овқат саноатининг ушбу тармоғи 959 миллион евро атрофида айланмага эга бўлди. Германияда 2021 йилда сабзавот етиштириш корхоналари сони очиқ майдонларда 5 892 сабзавот етиштириш корхоналари мавжуд бўлиб, асосий экин тури гулкарам, оқ карам, пиёз ҳисобланади.
2014-2021 йилларда мамлакатда сабзавот етиштириш кўрсаткичи фақатгина пиёз (1,08%), қизил лавлаги (1,5%), сабзи (1,8%), брокколи (1,7%) каби сабзавотлар юқори натижалар билан етиштиришга эришилган. Шунингдек, гулкарам, Хитой карами, колраби, бодринг, ширин маккажўхори 2021 йилда 2014 йилга нисбатан кам маҳсулот етиштирилган бўлиб, бунга экин майдонларининг қисқариши, глобал пандемия, иқлимнинг ўзгариши асосий сабаб қилиб кўрсатилган (2.3.3-жадвал).
Мева-сабзавотчилик соҳасини жадал ривожлантириш ва мамлакат аҳолисини мева-сабзавот билан таъминлашда органик маҳсулотлар етиштиришни ҳам йўлга қўйилиши Германия қишлоқ хўжалиги органик деҳқончилик соҳасида катта муваффақият қозонди. Органик деҳқончилик кимёвий бўлмаган, табиий ўғитлар ва пеститсидларга таянган ҳолда барқарор усуллардан фойдаланишга қаратилган бўлиб, мамлакатда 35 413 та органик маҳсулот етиштирадиган бизнес корхоналари мавжуд. Бу эса, Германияда бошқарув тизимининг алоҳида соҳалар негизида ташкил этилгани ҳамда давлатнинг қўллаб-қувватлаши орқали эришилган ютуқларидан бири бўлиб ҳисобланади.
2.3.3-жадвал.
2014-2021 йилларда Германияда етиштирилган сабзавотлар ҳажми1
Очиқ майдонда етиштирилган сабзавотлар
|
2014
|
2015
|
2016
|
2017
|
2018
|
2019
|
2020
|
2021
|
Гулкарам
|
121406
|
105390
|
92695
|
97572
|
90796
|
90861
|
83783
|
84671
|
Броколли
|
27757
|
29455
|
29737
|
34989
|
35301
|
37282
|
38893
|
38974
|
Хитой карам
|
41122
|
43284
|
37814
|
38866
|
32590
|
36099
|
38652
|
38744
|
Колраби
|
68128
|
70110
|
64922
|
60847
|
55580
|
53805
|
55957
|
55951
|
Қизил карам
|
147684
|
107114
|
119107
|
146075
|
104045
|
124539
|
124888
|
123554
|
Оқ карам
|
477816
|
404456
|
430914
|
478698
|
354669
|
448783
|
445650
|
461471
|
Еман барглари
|
20908
|
24175
|
24523
|
23241
|
19337
|
21637
|
21041
|
22145
|
Айсберг салати
|
129815
|
130081
|
120958
|
135848
|
134160
|
138823
|
128002
|
130121
|
Исмалоқ
|
62939
|
62783
|
69049
|
73774
|
66197
|
68043
|
83466
|
84124
|
Сабзи
|
609353
|
526856
|
641628
|
733927
|
625357
|
791109
|
802229
|
803004
|
Қизил лавлаги
|
73353
|
65483
|
76117
|
90909
|
81037
|
95674
|
99437
|
101005
|
Бодринг
|
202786
|
195696
|
214317
|
198060
|
206526
|
188027
|
153714
|
175113
|
Қовоқ
|
69859
|
68320
|
86664
|
92219
|
78147
|
86027
|
86885
|
87461
|
Помидор
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
.
|
.
|
-
|
Ширин маккажўхори
|
28338
|
23591
|
25435
|
26617
|
18214
|
20262
|
22820
|
24135
|
Яшил ловия
|
|
47442
|
45634
|
51469
|
38116
|
39708
|
41358
|
42765
|
Пиёз (қуритилган пиёз)
|
500472
|
455348
|
522677
|
541354
|
409504
|
521885
|
539651
|
548147
|
Бошқа сабзавотлар
|
54956
|
50522
|
67285
|
57125
|
60796
|
76966
|
85724
|
86472
|
Қулупнай
|
159132
|
160463
|
129472
|
115687
|
118771
|
113464
|
120041
|
124387
|
Мева-сабзавотчилик корхоналарини бошқариш ва уларни ривожлантиришда Германия моделида - кичик фирмаларнинг катта ассоциациялар билан рақобатбардошлигини ошириш учун ўзаро бирлашадилар. Бу эса, ўз навбатида юқори самарадорликка эришишга ҳизмат қилади. Германияда бошқарув тизимини тўлиқ қамраб оладиган ҳамда фермер хўжаликларини назорат қилиб борадиган уюшмаларнинг ташкил этилиши соҳа ривожи учун асос бўлиб ҳизмат қилган. (2.3.6-расм)
Германия модели
Кичик фирмалар
Мева-сабзавотчилик ассоцацияси
Фермер хўжаликлар
Логистика марказлари
Назорат уюшмалари
Қайта ишлаш компаниялари
2.3.6-расм. Мева-сабзавот етиштиришнинг Германия модели1
Ривожланган хорижий давлатлардан бири Парагвайда ялпи ички маҳсулотдаги қишлоқ ва ўрмон хўжалигининг улуши 26,6%, саноатнинг улуши эса 17,4% ни ташкил этади. Хўжаликнинг асосий тармоклари: чорвачилик ва деҳқончилик бўлиб, асосий озиқ-овқат экинлари: маккажўхори, помидор, сабзи, шоли, буғдой, батат, шакарқамиш, ловия, цитрус мевалар ва бошқалардир. Экспорт учун тамаки, чой, пахта, кофе, ёнғоқ, соя етиштирилади.
Парагвайда йирик сабзавот кластерлари (помидор, қалампир, пиёз, сабзи) ишлаб чиқариш ҳажмининг 75% дан ортиғи Cаагуазу, Марказий, Парагуари бўлимларидан ташкил топган минтақада ишлаб чиқарилади. Парагвайда саккизта компания бевосита сабзавот кластери билан боғлиқ ҳолда фаолият юритадилар.
2.3.5-жадвал.
Сабзавотлар кластери билан боғлиқ ишлаб чиқариш саноатининг ҳолати1
№
|
Сабзавотчилик кластерларининг жойлашув минтақаси
|
Неча турдаги маҳсулот ишлаб чиқаришга мослашганлиги
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
