|
Низомдир
. Бу ҳужжат Ўзбекистон Республикаси Вазирлар
Маҳкамасининг 2003 йил 25 августда қабул қилган 365 сонли қарори билан
тасдиқланган. Ушбу Низомга кўра, барча барча фуқаролар никоҳдан олдин
тиббий кўрикдан ўтишлари зарур. Бунда бўлажак келин-куёвлар бешта асосий
хасталик – сил, тери-таносил, гиёҳвандлик, ОИТС, руҳий касалликлар бўйича
текширилади. Сабаби, бу бешта касаллик бевосита наслга таъсир қилади.
Кузатишлар ва амалиёт шуни тасдиқламоқдаки, никоҳолди тиббий
кўрикдан онгли равишда ўтиш, саломатликни асрашнинг айнан ўзимизга,
оиламизга боғлиқ жиҳатларини билиш, болалар спорти, оилавий, оммавий
спортни ривожлантириш, оилада соғлом яшаш тарзи кўникмаларини
шакллантириш миллатни жисплаштирувчи, наслни покловчи, давлатни кучли
қилувчи омил сифатида баҳоланмоқда.
Бу борада фарзанднинг соғлом бўлиши, насл-насаби масалаларига Амир
Темур ҳам катта эътибор қаратиб:
“Ўғилларим, набираларим ва
яқинларимни уйлантирмоқ ташвишида келин изламоққа эътибор бердим.
Бу ишни давлат юмушлари билан тенг кўрдим. Келин бўлмишнинг насл-
насабини, етти пуштини суриштирдим. Хос одамлар орқали соғлик-
саломатлигини, жисмонан камолотини суриштирдим. Келин бўлмиш насл-
насаби, одоб-ахлоқи, соғлом ва бақувватлиги билан барча қусурлардан
ҳоли эканлигини билгач, эл-юртга тўй-томоша бериб келин туширдим,
ўғилларим, набираларим ва яқинларимга бирон томчи шароб ичиб,
хотинларига яқинлашишни маън этдим. Зеро, шаробни таъсирида дунёга
келган фарзанд насл-насабини бузилишига таъсир этгай, дебон шу покиза
йўлни тутдим”-
деган эди.
Шунингдек, насл-насаб шажараси бўйича тўғри туташган қариндошлар
ўртасида, туғишган ва ўгай ака-укалар билан опа-сингиллар ўртасида,
шунингдек фарзандликка олувчилар билан фарзандликка олинганлар ўртасида
йўл қўйилмайди.
Яқин қон-қариндошлик ўз ичига тўғри туташган, ёнлама, туғишган ва
ўгай қариндошлар, ака-укалар билан опа-сингиллар тушунчаларини олади.
Тўғри туташган қариндош бўлиб, бири бошқасидан дунёга келган шахслар,
яъни бобо-ота-ўғил-невара-эвара-чевара-дуборалар тушунилади. Ака-ука ва
21
опа-сингиллар ёнлама қарандош ҳисобланади. Умумий ота-онага эга бўлишлик
тўла қариндош, ота бир, она бошқа ёки она бир ота бошқалар ўгай қариндош
деб тушунилади.
Болаларни эмизиш туфайли вужудга келган сут қариндошлар, яъни
кўкалдошларнинг ҳам никоҳ тузишлари мақсадга мувофиқ эмас. Яқин
қариндошлар ўртасидаги никоҳни қонун йўли билан тақиқлаш ахлоқий ҳамда
биологик нуқтаи назарга, тиббиёт фани ютуқлари ва хулосаларига асосланади.
Чунки қариндошлик никоҳи туфайли одатда жисмоний ва ақлан
носоғлом, яъни нимжон, касалманд, ақли заиф, кар-соқов, ортиқ, қўшоқ, пакана
ёки нуқсонли, майиб болалар туғилади. Улар ўсишда тенгдошларидан орқада
қоладилар. Бундай оилалардан кўпинча юрак, буйрак хасталиги касаллигига
йўлиққан бола туғилиши кузатилмокда. Биологик тадқиқотларнинг
кўрсатишича, никоҳ қанчалик бегона шахслар билан тузилса, авлод шунча
соғлом бўлади.
Демак, оилада соғлом зурриётларнинг дунёга келишида ирсиятнинг ўрни
алоҳида эканлигини қайд этиш мумкин. Хўш, ирсият нима? Ирсият
белгиларини наслдан-наслга ўтказувчи омилдир. Инсон аъзосининг ҳар бир
белгисини, кўринишини ва хусусиятларини ирсият белгилайди. Ана шу
ирсиятлар, бинобарин, барча хусусиятлар ота-онадан фарзандга ўтади. Бирор
ирсиятнинг ўзгариши натижасида келиб чиқувчи ва наслдан-наслга ўтувчи
касалликлар ирсий касаллик ҳисобланади. Касал ирсият келгуси авлодларнинг
бирида шу хасталикнинг келиб чиқишига сабабчи бўлади. Қон-қариндошлар
никоҳидан туғилган болаларда бу хасталик генетик қонуниятлар асосида
осонгина юзага чиқади. Бундан кўринадики, қариндош-уруғлар никоҳидан
хаста болалар туғилиши кўп бўлади.
Айни чоғда қариндошлар ўртасидаги никоҳ аҳолининг географик яшаш
шароитига ҳам боғлиқ. Тоғли ва орол жойларда яшовчи, ташқи дунё билан
алоқаси бирмунча чекланган ижтимоий гуруҳларнинг барини, шубҳасиз, қон-
қариндош дейиш мумкин. Бу ердаги барча аҳоли ўз хоҳишидан қатъи назар,
заруратдан келиб чиққан ҳолда, қон-қариндошга айланган. Олиб борилган
кузатишлар қон-қариндошлик никоҳининг келгуси авлодга таъсири
оқибатларини тасдиқлади. Аввало, бундай никоҳдан туғилган болалар
касалликка тез чалинади. Статистика маълумотларига кўра, АҚШда қон-
қариндошлар никоҳидан туғилган болаларнинг 22,5 фоизи, қариндош
бўлмаганлар никоҳидан туғилган болаларнинг эса 16 фоизи нобуд бўлган.
Қариндошлар ўртасида тузиладиган никоҳ, ҳатто, фарзандсизликка ҳам
олиб келмоқда. Булар ҳаммаси тиббиёт фанининг асосли хулосаларидир.
Академик К.Н.Бочковнинг фикрига кўра, яқин қариндошлар ўртасидаги
никоҳга чек қўйилса, аҳоли ўртасидаги касалга чалиниш анча қисқаради.
Чунончи, баъзи ҳолларда, касалга чалинишни тенг ярмига камайтириш мумкин.
Умуман, қариндош-уруғлар никоҳи келгуси авлодлар саломатлигига
путур етказиши шубҳасиздир. Агар никоҳ тузишга монелик қиладиган ҳолларга
тўла риоя қилиниб, оила қурилса, у мустаҳкам бўлади, келажак авлод
баркамоллигига, қолаверса, келажагимиз бўлган фарзандларимизнинг
соғломлигини таъминлашга катта ҳисса қўшилади.
22
Мусулмон ҳуқуқи бўйича, ҳар хил оилада туғилган болаларни бир она
эмизиши туфайли сут қариндошлиги вужудга келади. Туғруқхоналарда она-
бола ётадиган алоҳида хоналар бўлишлиги лозим. Бошқа аёлдан туғилган
болани эмизган аёл ўша болага иккинчи она ҳисобланади. Демак, гўдак бошқа
онанинг сутини эмса, бу бола ўша сут берган аёлнинг фарзанди билан турмуш
қуриши мумкин эмас. Бу ҳам ўз туғишган укаси, ё синглиси билан турмуш
қургандай бир гап. Ҳозир ҳам баъзилар эмизган аёлни туққан онаси янглиғ
кўриб, уни ҳам “она” дейди.
Do'stlaringiz bilan baham: |
