Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги тошкент вилоят давлат педагогика институти ж. Ҳасанбоев, Ҳ. Сарибоев, Г. Ниёзов

1 0
-
1 2
-дақиқа, 5-7-синфларда 15- 
20-дақиқа, 8-9-синфларда 30-40 дақиқа бўлишн мумкин). Ҳикоя 
қилиш ижтимоий-гуманитар фанларни ўқитишда кенг қўллани- 
лади.
Ҳикоя қилиш давомида ўқувчилар пассив тингловчи бўлиб, 
қолмасликларига, аксинча, улар фаоллнкни оширнш, диққатни 
мавзуга сафарбар қилиш, ҳодиса ва воқеалар устида фикр юри- 
тиш, фикр алмашиш мақсадида саволлар бериб бориш, кўргазма- 
ли қуроллардан фойдаланишга эътибор бериш лозим.
Мактаб маърузаси-да ўтилаётган мавзунинг қақиқий моҳияти- 
нн очиб бериш, улардан илмий хулосалар чиқариш ва умумлаш- 
тириш йўли билан, бир соатлик машғулот давомида билимларни 
изчиллик билан тўлиқ баён этадилар.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Мактаб маърузаси, асосан юқори синфларда қўлланилади. 
Унда мавзу сидирғасига баён қилинса ҳам, бошқа ўқув материа- 
лининг унсурлари билан бир қаторда оғзаки баён қилиш мето- 
дининг турлари - ҳикоя қилиш, тушунтиришлардан ҳам фойда- 
ланиш мумкин. Мактаб маърузаси қуйидаги талаблар асосида 
ташкил этилади:
1. Материалнинг таълим тизими олдида турган умумий талаблар- 
ни амалга оширишга хизмат қилишга эришиш.
2. Материалнинг тарбиявий аҳамиятини тўғри белгилаш, тарби- 
явий таъсир воситаларини аниқлаш.
3. Маъруза жараёнида ўқувчиларни мавзуга оид фан янгиликла- 
ри, кашфиётлар билан таништириб бориш.
4. Баён қилишда ўқитувчи нутқи ягона билим манбаи ҳисоблана- 
ди, шу боис у равон, тушунарли, ифодавий бўлиши лозим.
5. Маъруза жараёнида ўқувчи учун нотаниш бўлган сўз ва ибора- 
ларга изоҳ бериш, қоида ва қонунларнинг таърифи содда, их- 
чам ва тушунарли бўлиши керак.
6
. Ўқувчилар ўқитувчи томонидан берилган таърифларни ёзиб бо- 
ришлари кврак.
Уқув материалини тушунтириш ўрганилаётган ҳодиса, 
қонун, қоида ёки ҳаракатнинг моҳиятини очиб беришга қара- 
тилган. Ўқитувчи муайян бир предметнинг у ёки бу мавзуга 
оид қонун-қоидалар қанчалик асосли эканлигини далиллар, 
мисоллар келтириш йўли билан исботлаб беради.
Суҳбат методи кўпинча савол-жавоб методи деб ҳам юритила- 
ди. Чунки бу методда дарс ўтилса, у асосан савол-жавоб йўсинида 
олиб борилади.
Ўқитиш жараёнида ўрганилаётган мавзу юзасидан кириш, асо- 
сий ва якунловчи суҳбатлар ҳам қўлланилади, шунингдек, ўқув- 
чилар томонидан янги ўтилган мавзу қанчалик тушунганларини 
текшириш мақсадида ҳам суҳбат ўтказилади. Суҳбат методи би- 
лан иш кўрганда, машғулотларни ташкил қилиш ва уни олиб бо- 
ришда ўқитувчи қуйидагиларга амал қилиши керак: