Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги т. Н.ҚОри ниёзий номидаги ўзбекистон педагогика фанлари илмий тадқИҚот институти

1. Суицидал превенция нафақат атрофдагиларга 
эътиборли бўлиш, балки мавжуд таҳдидларни олдини ола 
билиш ҳам демакдир.
Суицидал таҳдид депрессив ҳолатлар, 
тушкун кайфият, шахс феъл-атворидаги кескин ўзгаришлар, 
ёлғизлик, ёрдамга муҳтожлик шаклларида намоён бўлади. Бу 
белгиларнинг барчаси суицид эҳтимолидан дарак беради.
2. Суицидентни (суицид содир этувчини) шахс сифатида 
қабул қилинг.
Муайян шахс суицидни амалга ошира олмайди 
деб ўйламаслик керак. Мавжуд хавфни сездингизми, тезкорлик 
билан ёрдам беришга шошилинг. 
3. Ўзаро ёрдам муносабатларини ўрнатинг.
Ж у д а кўп нарса ўзаро муносабатларни тўғри ўрнатишга 
боғлиқ. Ўз ҳайриҳоҳлигингизни новербал эмпатия (яъни, хатти-
ҳаракатларингиз) орқали билдиришга ўрганинг.
4. Насиҳат ўқигандан кўра руҳий мадад 10 чандон 
афзалроқ. 
Агар шахс ўзини кераксиз ҳис қилса ғамхўрлик 
кўрсатиш ва руҳий мадад жуда катта ёрдам беради.

---

21
5. Диққат билан тингланг.
Суицидентлар ёлғизликни ҳис 
қиладилар. Улар сизнинг маслаҳатингизга қулоқ солишга мойил 
бўлмайдилар. Балки уларни эшитишларини хоҳлайдилар. 
Суицид содир қилмоқчи бўлган инсон қалбини азобга солаётган 
оғриқдан ҳалос бўлмоқчи бўлади, аммо бунинг чорасини топа 
олмайди. Бундай вазиятда имкон қадар эътиборли бўлишга, уни 
эшитишга ҳаракат қилиш керак. 
6. Баҳслашманг.
Суицидал таҳдидга дуч келган баъзи 
инсонлар, ота-оналар, қариндошлар, яқинлари кўпинча шундай 
дейишади: “Ўйлаб кўргин, ахир сен кўп одамлардан бахтли 
яшаяпсан. Ношукур бўлма”. Бундай шарҳлар тескари эффект 
ҳолатини юзага келтиради ва шахсда янада кучлироқ тушкунлик 
кайфиятини туғдиради. Баъзи ҳолларда “оилангга, зотингга 
қандай иснод олиб келишингни ўйлаб кўрдингми?” деган 
жавобни эшитиш мумкин. Суицидент эса айнан шу мақсадни 
кўзда тутган бўлиши мумкин.