Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги мактабгача таълим муассасалари ходимларини қайта

Оилаларни ўрганиш. 
Болани ривожланитириш халқаро дастури, бутун дунѐ соқлиқни сақлаш 
ташкилоти билан биргаликда Болаларда яхшироқ психи-ижтимоий 
ривожланишни илгари суриш учун она ва бола муомаласини 
ривожлантирувчи бир қатор қўлланмалар ишлаб чиқди. Дастурни мақзи 
қуйидаги ―Яхши муносабат учун саккизта тамойил‖да ўз ифодасини топган. 
Бу йил – йўриқлар айни пайтда дунѐда кенг тарқалган ва махаллий 
анъаналарга зид келмайди, уч ѐшгача бўлган боланинг оптимал 
ривожланишини қўллаб – қувватлайди. 
Яхши муносабат учун саккизта тамойил: 
1. Фарзандларингизга уни севишингизни кўрсатинг. 
Ижобий хислатларни намоѐн этинг. Бола энага айтаѐтган гапларни 
тушунмаса хам, севги, инкор ва қайғу каби хиссиѐтларни тушунади. Энага 
болани ѐқтиришини билдириши, мухаббат ва қувонч билан қўлда тутиши 
жуда мухим хисобланади. Бола хам ўз навбатида бунга муносиб жавоб 
қайтаради. 
2. Бола билан гаплашинг. Турли овозлар, хиссий билдирмалар ва имо-
ишора орқали мулоқот қилса бўлади. Бола қилаѐтган харакатларга 
тарбиячи ижобий изох берса, бола хурсанд бўлиб, шовқинлар билан 
―жавоб‖ беради. Кейин тарбиячи боланинг бу шовқинларини ўрганиб 
олиб, имитация қилса, бола жавоб қайтаради. Бу каби хиссий мулоқот 
боланинг кейинчалик тарбиячи билан бўладиган муносабатига ва 
нутқининг ривожланишига таъсир қилади. 
3. Болага эргашинг. 
Бола билан мулоқатга киришаѐтганда, тарбиячи боланинг истаги ва имо-
ишораларига эътибор бериб, унга эргашишга харакат қилиши керак. Агар 
бола бирор ўйинчоқ ѐки бирор жисмни ўйнамоқчи бўлса, уни яхшилаб 
текшириб кўришига имкон беринг ѐки ухлайдиган пайти бўлиб қолган бўлса-
ю, лекин ўйнагиси келаѐтган бўлса, бироз қўйиб беринг. Шунда бола 
тарбиячи уни хурмат қилаѐтганини сезади ва унинг ташаббуси инобатга 
олинаѐтганини хам хис қилади. Албатта, бу боланинг ахлоқига оид тартиблар 
билан меъѐрда бўлиши керак. Боланинг ривожланишида яна бир мухим 
нарса бор, яъни болага чегаралашлардан ташқари, маълум бир меъѐрда ўзи 
хохлаган нарсаларни қилишга эркинлик хамда имкон берилиши керак, 
ўшанда фақат бошқалар томонидан айтиладиган нарсаларни эмас, ўзи 

---

96 
хохлаган нарсаларни қилади. Шунинг учун болага қулоқ солиб, унга хам 
эргашиш керак. 
4. Бола бирор нарсани яхши қилишни уддаласа, уни мақтаб 
тасдиқланг. 
Бола бирор нарсани ишончи ва ғайратини ривожлантириши учун, тарбиячи 
унинг харакатларини қадрлаши ва инобатга олганини билдириши керак. 
Яхши қилинган ишларни мақташ, бошқа ишларни нотўғри қилишнинг 
олдини олади. Шу йўсинда тарбиячи ѐки ота-она боланинг харакатларини 
мувофиқлаштириб боради. 
5. Диққатни жамлаш: болага диққатини жамлашга ва тажрибаси